با پیام حضرت امام خمینی (ره) در خرداد سال ۱۳۵۸ جهاد سازندگی شروع بکار نمود. در قسمتی از پیام امام (ره) آمده است:

بسم الله الرحمن الرحیم
قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَهٍ أَن تَقُومُوا لِلَّه… (قرآن کریم)

مرحله ثانی که مرحله سازندگی است ما دستمان را دراز می‌کنیم و از ملت می‌خواهیم که در این نهضت شرکت کنند و همه دست برادری و دوستی به هم بدهند و این جهاد سازندگی را شروع کنند.

با توجه به حجم گسترده فقر، محرومیت و خرابی در روستاها در ابعاد مختلف و احساس نیاز به وجود یک نهاد انقلابی دور از بروکراسی، امام (ره) با فرمان خود همگان را به ساختن کشور دعوت نمودند و از همه اقشار مردم روحانی، دانشگاهی، کارگر، کشاورز، دانش آموز و…با شور و شوق کنار هم جمع و به یاری روستائیان شتافتند.

نهاد انقلابی جهاد سازندگی عینیت یافته تفکر انقلاب اسلامی محصول یک اعتقاد بود. بعد از گذشت چند ماه از پیروزی انقلاب به وجود آمد که به چند خصوصیات این نهاد اشاره می‌کنم.

۱- حذف تشریفات اداری و کاغذ بازی
۲- سرعت عمل در ارائه خدمات به مردم روستا
۳- تصدی جوانان و کارمندان متعهد و دلسوز انقلابی
۴- پرورش استعداد نیروهای متعهد و ظهور ابتکار و خلاقیت
۵- خودباوری و ارائه الگو برای ادارات باقی مانده از رژیم طاغوت

از ویژگی‌های خاص جهاد سازندگی می‌توان گفت؛ خودباوری، نوگرایی، دین محوری، ولایت مداری، پویایی و فرهنگ خاص سازمانی بود.

جهاد سازندگی برای خدمت و عمران و آبادانی روستاها تشکیل گردید و برای تهیه امکانات از وسایلی که مورد استفاده ادارات نبود، جمع آوری و محل کارشان در کانتینر یا مدارس در ایام تعطیل تابستان بود. کار بسیار سختی در پیش داشتند از یک طرف طرفداران رژیم گذشته و از طرف دیگر گروه‌های ضد انقلاب.

اما هیچ کدام اینها مانع از کار نمی‌شد روستاهای هر استان شرایط خاص خودش را داشتند! نداشتن امکانات اولیه بهداشت، حمام عمومی، جاده، برق، مدرسه، پل، بحث کشاورزی، دام و…جهاد همزمان با گروه‌های معاند در روستاها درگیر بود و بچه‌های جهاد با تلاش خود تبلیغات گروه‌های ضد انقلاب را در روستاها بی‌اثر نموده بودند و مردم روستاها طعم شیرین خدمات جهاد را در مدت کوتاه احساس میکردند. دشمنان انقلاب اسلامی ناگزیر دست به ترور میزدند و تعدادی از جهادگران را به شهادت رساندند و با ریختن خونشان دشمنان انقلاب خودشان رسوا گردیدند و شعار توخالی گروه‌های معاند برای مردم بیشتر آشکار شد.

اما دشمن هر روز به توطئه خود علیه انقلاب اسلامی ادامه میداد تا روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ جنگ نابرابر همه ابرقدرت‌ها با فرمان رئیس جمهور عراق صدام علیه نظام نو پای جمهوری اسلامی شروع شد! در اولین روزهای جنگ تحمیلی جهادگران جهاد سازندگی به همراه نظامیان ارتش، سپاه پاسداران به کمک مردم بی‌دفاع جنگ زده استانهای خوزستان، ایلام، کرمانشاه، آذربایجان غربی وسواحل خلیج فارس شتافتند.

با توجه به تجارب مدت کوتاه فعالیتهای عمرانی جهاد سازندگی در مناطق روستایی کشور و داشتن امکانات مثل ماشین آلات مهندسی، نیروهای متخصص و…یکی از ارکان مهندسی دفاع مقدس به حساب می‌آمدند.

همزمان خدمات‌رسانی به روستاها ادامه داشت و دشمن توسط ایادی خود در داخل کشور دست به ترور میزد و از طرفی از زمین، دریا و هوا به کشور می‌تاخت! جهاد سازندگی یک واحد دیگر را تحت عنوان پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد اضافه نمود.

با وجود ارتباط خوب جهادگران با مردم همه استانهای کشور اکیپ مهندسی، سپس گردانهای پشتیبانی مهندسی در جبهه‌ها کار مهندسی و… را انجام میدادند و کارهای بزرگی نظیر پل خیبر، بعثت و… انجام گرفت و تا پایان جنگ حضور و تقدیم بیش از ۳۰۰۰شهید و هزاران نفر جانباز تقدیم به نظام جمهوری اسلامی نمود. همین بس حضرت امام (ره) عنوان «سنگر سازان بی‌سنگر» را به جهادگران دادند.

اما در حین جنگ بعضی از وظایف جهاد با دستور امام خمینی (ره) مثل شیلات اضافه شد! بعد از جنگ مسئولیتهای جدیدی به جهاد واگذار شد. برای صدور انقلاب به کشورهای دیگر جهاد شروع به فعالیت نمود و کارهای عمرانی را با تجربه‌ای که از دفاع مقدس بدست آورده بود خدمت به روستاها را ادامه میداد این نگاه دور اندیشانه حضرت امام خمینی (ره) به نظام جمهوری اسلامی بود.

با شرایط جدید سیاسی کشور و با روی کار آمدن دولت اصلاحات و مجلس ششم، وزارت کشاورزی و جهاد سازندگی ادغام شدند و نیروهای جهاد سازندگی را به وزارتخانه دیگر روانه نمودند و عملا به کار یک نهاد پویا پایان بخشیدند!

مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله) دستور دادند در همین وزارت جهاد کشاورزی با همکاری سپاه کار جهاد سازندگی ادامه پیدا کند و حال گروه‌های جهادی کار را به شکل دیگر پیش میبرند.

امروز نبود جهاد سازندگی در کشور مشهود می‌باشد اگر چه جناب آقای رئیسی، رئیس جمهور محترم به معاون اول خود دستور راه اندازی جهاد سازندگی را صادر نمودند! دولت بهتر است تا جمعیت باقی مانده روستاها به شهرها مهاجرت ننموده هرچه سریعتر جهاد سازندگی را تشکیل دهد.

شادی روح بلند حضرت امام خمینی (ره) و شهدا بویژه شهدای جهاد سازندگی صلوات.