اختصاصی/صفیر گیلان؛امروزه  برخلاف دوران گذشته موجودیت و بقای روستاها در گرو شکوفایی و پایداری تمامی مولفه ها و سازوکارهای توسعه ای آن است که  در این میان اقتصاد روستایی بعنوان یکی از وجوه بسیار اساسی موجودیت روستا، از دیرباز با کشاورزی و فعالیت های زراعی عجین بوده است و امروز این اقتصاد رنگ و بویی دیگر به خود گرفته و هم روستا نشینان و هم مسئولان نسبت به این مقوله بسیار حساس هستند.

بدون شک آگاهی از پتانسیلهای بالفعل و بالقوه موجود در بخش کشاورزی و شناسایی تنگناها و مشکلات موجود و بررسی راهکارها و پیشنهادات ارائه شده یکی از عوامل موثر در هرنوع برنامه ریزی توسعه درشهرستان به شمار می رود  .از این رو برآن شدیم تا در راستای شناساندن توسعه اقتصا کشاورزی به همگان و استفاده موثر از منابع و نهاده های کشاورزی و ارتقای بهره وری در فرایند تولید در زمینه های مختلف کشاورزی از جمله زراعت و باغبانی ، حفظ نباتات ،دام و آبزیان ، صنایع ،امور اراضی ،آب و خاک و…به جهت منسجم کردن اطلاعات و پتانسیل های این شهرستان  در حوزه کشاورزی گفتگویی  را با برخی کارشناسان و تولید کنندگان و کشاورزان منطقه داشته و امید است که با این گفتگو و گزارش  گامی مثبت در جهت پیشرفت و آبادانی این شهرستان برداریم.

موقعیت جغرافیایی و مشخصات عمومی شهرستان فومن

شهرستان فومن دارای رودخانه هایی است که از کوهستانهای جنوبی سرچشمه گرفته و پس از مشروب کردن اراضی به دریای خزر و مرداب انزلی وارد میشوند گفت: تنیان،سیاهرود،پلنگ ور، ماسوله،  قلعه رودخان، گشت رودخان ،پسیخان و سونگ.علاوه بر آن رودخانه های دیگری نیز در این شهرستان وجود دارد که از اهمیت کمتری برخوردارند که عبارتند از : خوبک، لیشاوندان،پیش روبار،بلگور،زرمخ خاله، اسپند،…

شهرستان فومن دارای آب و هوای معتدل و مرطوب خزری بوده و دارای ۱۶۴۸۱ هکتار سطح زیر کشت محصولات زراعی با تعداد بهره بردار است که از این مقدار۱۳۸۷۰ هکتار زیر کشت برنج با تعداد  بهره بردار میباشد.  سطح زیر کشت محصولات باغی نیز بیش از ۳۶۵۵ هکتار است.

توجه به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی منطقه، این شهرستان دارای استعدادهای بالقوه فراوانی میباشد که شکوفایی آن نیاز مبرم به فعالیتهای بی شائبه مسئولان ،مدیران  ،کارشناسان و تولیدکنندگان در بخشهای مختلف را دارد تا با ارائه آموزشهای نوین ومعرفی فن آوری و تکنولوژیهای جدید ، اجرای بهینه پروژهای زیر بنایی ،تدارک و جذب تسهیلات برای اجرای پروژه ها و از همه مهمتر مدیریت بر روند منطقی و تحول مستمر بخشهای مولد شهرستان و رفع تنگناها و مشکلات موجود دارد.

   جهاد کشاورزی بهتر است در بخش اداره بهبود تولیدات گیاهی که شامل دوبخش زراعت و باغبانی است در بخش زراعت اجرای طرح افزایش تولید برنج  در قالب طرح ملی و استانی به منظور افزایش عملکرد برنج در واحدسطح و  اجرای طرح کشت دوم بعد از برداشت برنج را داریم افزود: اجرای طرح افزایش نباتات علوفه ای،اجرای طرح کشت دانه های روغنی کلزا، اجرای طرح تغذیه گیاهی جهت تعیین میزان مصرف کودهای شیمیایی مورد نیاز و بکارگیری کارشناسان ناظر در طرح ملی افزایش تولید برنج را داریم.

در بخش باغبانی بهتر است مدیران علاوه بر معرفی و تکمیل پرونده متقاضیان احداث گلخانه (گل و گیاهان زینتی و فضای باز)،احداث باغات الگویی کیوی،مرکبات و گوجه سبز به منظور توسعه باغات میوه در اصلاح و احیاء و جایگزینی باغات میوه به منظور توسعه باغات اصلاح شده و احداث باغات الگویی را نیز داشته باشیم.

قابلیتها و استعدادهای موجود در شهرستان فومن در بخش زراعت و باغبانی 

در بخش زراعت و باغبانی قابلیت های موجود در شهرستان را شامل وجود شرایط آب و هوایی و اقلیمی مناسب برای کشت و تولید انواع محصولات،وجود خاک حاصلخیز و مرغوب و قابل آبیاری ،وجود کانال آب و رودخانه های خواند و گفت: ،توان افزایش عملکرد در واحد سطح محصولات عمده مانند برنج با استفاده از ارقام،توان استفاده از یکپارچه سازی اراضی جهت مصرف بهینه از آب و زمین، امکان توسعه و ترویج تولید محصول ارگانیک و کاهش مصرف کود و سموم شیمیایی ،اجرای کشت دوم  از قابلیت هایدیگر شهرستان است

با توجه به اختلاف ارتفاع و وجود اقلیم و آب وهوای متفاوت در منطقه (کوه،دره ،دشت و جنگل) امکان توسعه در زمینه های مختلف باغبانی (سردسیری و معتدل) امکان احداث و توسعه کارخانجات فرآوری محصولات باغی در شهرستان جهت افزایش درآمد و صادرات این محصولات وجود دارد..

تنگناها و مشکلات توسعه شهرستان در بخش زراعت و باغبانی و ماشین آلات

پایین بودن متوسط سطح زیر کشت هر بهره بردار  یکی از موانع بکارگیری ماشین آلات کشاورزی و مکانیزاسیون است از طرفی بالا بودن سن جمعیت کشاورزی و تحصیلات پایین آنان در بخش های کشاورزی و  پایین بودن مقدار تناژمحصول تولیدی در سطح هکتار بدلیل عدم برنامه ریزی مناسب با توجه به اقلیم و شرایط منطقه و همچنین هماهنگ نبودن نیروی انسانی ماهر وتربیت شده دانشگاهی، عدم تمایل نسل جوان به ادامه کار کشاورزی و اجرای فعالیت های کشاورزی، عدم وجود بازار فروش محصولات کشاورزی در شهرستان، نارسایی پوشش بیمه ای محصولات کشاورزی،عدم ثبات در قیمت محصولات کشاورزی از جمله  تنگناها است .

امروز گرانی نهاده های کشاورزی و ماشین آلات مورد نیاز در این بخش وکمبود تراکتور و ادوات شخم در منطقه و افزایش قیمت تمام شده محصول و عدم آشنایی کشاورزان با نحوه صحیح کارکرد ماشین آلات نوین، سنتی بودن باغات و بالا بودن هزینه نگهداری آن، عدم وجود ماشین آلات تخصصی برای باغات، عدم خرید تضمینی محصولات باغی،عدم همکاری بانکهای عامل در پرداخت تسهیلات از جمله مشکلات در بخش زراعت و باغبانی در شهرستان است.

برخی کارشناسان بر این باورند که راهکارها و پیشنهادات توسعه بخش زراعت و باغبانی را  می توان با  استفاده از ارقام  پرمحصول به جای ارقام بومی- محلی ،اصلاح و تجهیز اراضی شالیزاری سنتی، استفاده از روش های آزمون خاک برای توصیه کودی مناسب، بالا بردن سطح توان علمی کشاورزان  و …. نیز اولویت دادن به روستاهایی که دارای سطح زیر کشت بیشتری از محصولات کشاورزی هستن و ایجاد تشکل های مکانیزه کشاورزی ،جذب سرمایه ها و نیروهای متخصص  برای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی ، تخصیص اعتبارات و کوتاهتر نمودن دریافت این تسهیلات، حمایت از کشاورزان از طریق بیمه محصولات کشاورزی، جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی و افزایش اعتبار طرح تجهیز و نوسازی اراضی از دیگر راهکارهاست.

 وضعیت برنجکاری شهرستانهادر حال حاضر و مشکلات سطح زیر کشت

بعد از گندم، برنج دومین غذای اصلی و  مهم مردم کشورمان میباشد که ارزش آن با توجه به تولید سالیانه ۱۹۲ میلیون تن در چین که رتبه نخست را در دنیا دارد آشکار می شود.

استان گیلان با سطحی بالغ بر۲۳۸ هزار هکتاربه همراه استان مازندران بیشترین سطح کشت برنج را درکشور دارا ست .

در سطح شهرستان های گیلان انواع ارقام بومی مانند انواع  صدری(هاشمی، طارم،علی کاظمی،دم سیاه ) ،بینام، حسنی ، غریب وارقام پر محصول از قبیل خزر و همچنین ارقام هیبرید کشت میشود .

تخصیص اعتبارات با سطح زیر کشت شهرستان همخوانی ندارد

برخی کارشناسان معتقدند عملاً میزان اعتبارات و نهاده های اختصاص یافته به شهرستانها بر اساس مساحت هکتار صورت میگیرد که این امر موجب ایجاد مشکلاتی در زمینه خدمات رسانی به کشاورزان میگردد که امید است واحد آمار جهاد کشاورزی استان چاره ای در جهت رفع این مشکل بیاندیشد.

در زمینه محصولات زراعی غیر از برنج  نیز در سطح شهرستان با توجه به آب و هوا و شرایط اقلیمی منطقه محصولات مختلفی از جمله پیاز ،سیب زمینی،گوجه فرنگی ،بادامجان، انواع حبوبات ،خیار،خربزه ،هندوانه ، کلزا ،زعفران،قارچ… بصورت کشت  در زمینهای پشته و یا کشت دوم در مزارع شالیزاری کشت میشود.

تنگناها و محدودیتهای موجود در شهرستان در زمینه  توسعه کشت دوم

بالا بودن هزینه محصور کردن زمین های شالیزاری بدلیل وجود احشام سرگردان در منطقه و با تلاقی و سنگین بودن بافت خاک  اراضی شالیزاری،عدم پرداخت تسهیلات جهت اجرای بموقع کشت دوم،هزینه آماده سازی زمین و نبود ماشین آلات مورد استفاده برای اجرای طرح های فوق و نبود بذور مطمئن محصولات کشت دوم و عدم تمایل کشاورزان و داشتن تفکر سنتی در خصوص استفاده از مزارع بصورت تک کشتی از جمله  محدودیت های کشت دوم  ،این فرصت دوباره برای رنج و برنج است.

البته کارشناسان این حوزه  بهترین راهکارهای پیشنهادی جهت توسعه کشت دوم را شامل  افزایش ماشین آلات مورد نیاز ،پرداخت وام های بلند مدت،تهیه بذر مناسب و مقاوم  ،احداث مزارع الگویی برای بالا بردن اقتصاد کشاورزان با اجرای این گونه طرح  ها و ایجاد بازار مصرف و … خواند.

توسعه صنعت نوغـانداری در سایه حمایت و بستر سازی

سطح توتستانهای منطقه نیز در شهرستان بالا بوده و از این سطح چندین هکتار مربوط به مزرعه پرند میباشد وشرکت ابریشم ایران جهت حمایت از نوغانداران با تصویب طرح احیاءتوتستان را در برنامه داشته و دارد.

حال اینکه با توجه به پیشینه و کوهستانی و کشاورزی بودن منطقه این ظرفیت وجود دارد در صورت حمایت از نوغانداران و ایجاد بستر مناسب تولید تخم نوغان را افزایش داد.

مشکلات و تنگناهای موجود در بخش نوغانداری

امروز طبق بررسی این رسانه  گسترش بی رویه شهرنشینی،عدم تمایل نسل جوان به اجرای فعالیتهای نوغانداری به دلیل پایین بودن درآمد و نبود تشکلهای تعاونی نوغانداری  از مشکلات این حوزه  است و پیشنهاد می شود تا برگزاری دوره های آموزشی جهت افزایش اطلاعات نوغاندار برای تولید بیشتر در واحد جعبه با کیفیت بهتر و  ایجاد رغبت و انگیزه برای ورود نسل جوان روستا و افزایش قیمت پیله تر تضمینی  و از همه مهمتربهسازی توتستانها با توزیع نهالهای اصلاح شده  و همچنین آموزش اصولی داشت و برداشت علی الخصوص کودپاشی توتستان به نوغانداران  در دستور کار مدیران و مسئولان قرار گیرد.

صنعت چای در حال گذر از سنت و ورود به «مدرنیته» است

امروز به سطح باغات چای شهرستان که ما از  هکتار و تعداد نفر بهره بردار  آن اطلاعات کاملی نداریم   بخشی دارای آبیاری بارانی (آب مطمئن) میباشد.

حال اینکه نظر به تحولات بوجود آمده در سالهای اخیر تاکنون  درصدی از باغات چای احیاءنشده و از مابقی سطح برداشت چای صورت میگیرد که در صورت اقتصادی شدن تولید و رفع موانع سطح زیر کشت باغات چای قابل توسعه و افزایش است.

حال در بخش صنعت چای نیز با بازسازی و نوسازی و مدرن کردن دستگاههای موجود  و خارج شدن از حالت سنتی به مدرنیته در کارخانجات و رعایت اصول بهداشتی و با توجه به تکنولوژی های جدید فرآوری چای امکان بهبود کیفیت چای تا حد زیادی فراهم خواهد شد.

امروز طبق نگاه تولید کنندگان چای یکی از  فاکتورهای مهم در افزایش عملکرد چای  را دسترسی به آب مطمئن  می دانند و از طریق توسعه سیستم آبیاری بارانی در باغاتی که قابلیت اجرا دارند میتوان به این مهم دست یافت.

امروز در بررسی میدانی دریافتیم که مشکلات و تنگناهای موجود در بخش چای  شامل عدم تمرکز در مدیریت واحد و انسجام لازم ،عدم وجود برنامه ریزیهای کوتاه مدت ،میان مدت و دراز مدت،عدم پرداخت تسهیلات بانکی  و ایجاد تمرکز در مدیریت ،فعال کردن بخش ترویج،فراهم کردن شرایط جهت اقتصادی نمودن تولید و ایجاد انگیزه در چایکاران از مهمترین راهکار است.

نیش زنبورداران مهاجر بر پیکر زنبورداران فومنی

یکی از مشکلات اصلی  بخش دامی را  زنبورداران مهاجر  می توان دانست که در این  سال ها وارد شهرستان فومن شده که از این تعداد  برخی دارای مجوز و مابقی بدون مجوز مستقر شده اند که مشکلات عدیده ای را برای زنبورداران بومی – واحدهای مسکونی بخصوص مسیرهای توریستی ماسوله رودخان و قلعه رودخان و عابرین و مسافرین بوجود می آورند .

باید بدانیم مهاجران علاوه بر استفاده از امکانات طبیعی و بالقوه ی این شهرستان ناقل بیماری نیز بوده و برنامه بهداشتی سالیانه زنبورداران این شهرستان را برهم می زنند و بر پیکر زنبورداران خسارت می زنند.

 مهمترین راهکارهای توسعه بخش بهبود تولیدات دامی را  می توان از گفتگو با تولید کنندگان این بخش  اعطای تسهیلات بلند مدت برای زنبورداران و وام سرمایه در گردش یکساله جهت ایجاد اشتغال برای جوانان و علاقمندان،افزایش نرخ تولیدات دامی متناسب با قیمت تمام شده دانست.

تعادل طبیعی محیط زیست زیر سایه جنگلها و مراتع

طبق گزارش میدانی خبرنگار صفیر گیلان اهمیت جنگل و مرتع بر کسی پوشیده نیست و پتانسیل موجود در بخش جنگل علاوه بر تولید آب ، علوفه وچوب ،نقش حمایتی و زیست محیطی آنهاست و نقش حیاتی آنها در حفاظت از خاک ،منابع آب و برقراری تعادل طبیعی بسیار قابل تامل است. حال اینکه امروز ما شاهد هجوم گردشگران و مسافران به مناطق جنگلی و ساخت ویلا و مسکونی کردن جنگل و روستاها خود عامل نابودی درختان و زمین کشاورزی است را نیز در این بی تعادلی ها داریم که نیازمند نگاه ویژه مدیران است..

مراتع  نیز بعنوان یکی از منابع خدادادی از چند جهت دارای اهمیت برای انسانها و محیط زیست می باشد که عبارتند از :حفظ آب و خاک، تولید گیاهان دارویی ،منطقه مناسب برای پرورش زنبور عسل ،تلطیف هوا و تولید اکسیژن ،حفظ حیات وحش و پناهگاه آن، محل تفرج و گردشگری انسان و …

مساحت جنگلها و مراتع شهرستان فومن  که ما اطلاع دقیق از آن نداریم  تعداد قطعه مراتع ممیزی شده و  همگی دارای چشمه بوده که بجز در فصول بحرانی و خشکسالی از آب خوبی برخوردار هستند.

 مهمترین مشکلات و تنگناها در حوزه جنگل و مرتع را  می توانکمبود نیروی حفاظتی در بخش حفاظت از جنگل،کمبود شدید اعتبارات در  بخش ساماندهی ،توسعه جنگل ،حفاظت ،احیاء، جنگلداری،،وجود دام و دامدار و جنگل نشین،وجود دام مازاد بر ظرفیت سطح مرتع و پروانه چرا،شخم زنی یا تبدیل مراتع به باغات و تاسیسات و…

و وجود دام سنگین خصوصاً اسب،گاو ،… است .

 عمران و توسعه صنایع روستایی

در بخش عمران و توسعه صنایع روستایی با عنایت به نقش موثر و تعیین کننده صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در تامین امنیت غذایی، استقلال و خودکفایی محصولات اساسی کشاورزی و بهبود شاخص تغذیه در کشور است صنایع تبدیلی میتواند بعنوان پشتیبان و یاری دهنده بخش کشاورزی و موجب سودآوری و شکوفایی و پویایی اقتصادی کشور گردد.

صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی شامل صنایعی است که به فرآوری و عمل آوری مواد نباتی و حیوانی (زراعی،باغی،شیلاتی،دام و طیور)می پردازد و برای استفاده بهینه از منابع کشاورزی ایجاد میگردد.

وضعیت کارخانجات شالیکوبی در شهرستان فومن

شهرستان فومن با سطح زیر کشت ۱۳۸۷۰ هکتار دارای بیش از صدها واحد کارخانه شالیکوبی سنتی و نیمه صنعتی در پنج دهستان گشت و گوراب پس،رودپیش،ماکلوان،لولمان و آلیان میباشد که تعداد کارخانه های فعال وغیرفعال بتفکیک هر دهستان و ظرفیت تولید آنها می باشد

طرح تجهیز و نوسازی اراضی

طرح تجهیز و نوسازی اراضی سنتی پروژه ای است پیچیده که مجموع عوامل اجتماعی و اقتصادی را درهم آمیخته و منطبق بر نیازهای جامعه امروزی ما در راستای توسعه بخش کشاورزی و افزایش تولید محصول شاخص برنج به اجرا در می آید.

نظر به توجه و عنایت خاص دولت به توسعه این بخش و نقش موثر و کلیدی کشاورزی در گسستن  بندهای وابستگی و بعنوان محور استقلال کشور ضرورت دارد که این بخش بصورت بنیادی متحول گردیده و بخش کشاورزی هرچه بیشتر و بهتر به سمت اقتصادی تر نمودن فعالیتهایش سوق داده شود بطوریکه تولیدات آن قابل رقابت در بازار با سایر بخشها گردیده و منشاء سود و افزایش توان مالی زارعین گردد .

تهیه و تنظیم؛زلیخا صفری راسته کناری