روال هرساله با اتمام کار کشاورزی و پس از پخش قبوض آب‌بها توسط آب منطقه‌ای گیلان و ادارات آبیاری در مناطق مختلف استان، افزایش قابل‌توجه آب‌بها تعجب کشاورزان را برانگیخته و طمع شیرین برداشت محصول را بر کام برنج‌کاران، تلخ و خستگی‌های چندماهه را در تنشان ماندگار کرده است.

اخیراً نیز نگرانی و دل‌مشغولی‌های کشاورزان و برنج‌کاران در خصوص افزایش آب‌بها از طرح در گعده‌ها، میهمانی‌ها و قهوه‌خانه‌ها فراتر رفته و اعتراضات آن‌ها فزونی گرفته و با واکنش‌های مسئولان نیز روبرو شده است.

جبار کوچکی نژاد، نماینده مردم رشت و خمام و عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به استاندار گیلان، نسبت به افزایش آب‌بهای کشاورزان این استان انتقاد کرده و گفته است که اقتصاد گیلان کشاورزی محور بوده و طبق ماده یک قانون ستاد تنظیم بازار هرگونه قیمت‌گذاری محصولات باید توسط این ستاد انجام شود.

وی به قانون‌شکنی آب منطقه‌ای گیلان در خصوص افزایش قیمت آب‌بها اشاره‌ای کرده و گفته است که سازمان آب منطقه‌ای گیلان بدون هیچ‌گونه استناد قانونی آب‌بهای کشاورزان را حدود ۳۰۰ درصد برای سال زراعی ۱۴۰۱ افزایش داده و اتخاذ چنین تصمیم غیرقانونی در شرایط سخت اقتصادی فشار مضاعفی را به مردم وارد می‌کند.

این نماینده مردم گیلان در خانه ملت همچنین مطرح کرده که افزایش چند صد برابری آب‌بها در گیلان مصداق دست در جیب مردم کردن توسط سازمان آب منطقه‌ای است!

همچنین خلیل بهروزی فر، نماینده مردم فومن و شفت در مجلس شورای اسلامی نیز در نشست علنی ۲۰ دی‌ماه مجلس شورای اسلامی در نطق میان دستور خود در تذکری به وزیر نیرو بیان کرده بود که افزایش تصاعدی بی‌رویه آب‌بهای کشاورزان در سال زراعی جاری از سوی شرکت وابسته به وزارت نیرو با عنایت به سنتی و تلفیقی بودن شبکه‌‎های آبیاری در منطقه گیلان در هر هکتار از مبلغ ۹۴۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۰ به سه برابر افزایش پیداکرده است. این نماینده گیلانی در ادامه خطاب به وزیر نیرو گفته بود: این چه حمایتی از تولید است؟!

اما وحید خرمی، رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان در پاسخ به پرسش مجری برنامه زنده رادیویی “دریچه” رادیوی استان گیلان در خصوص چگونگی تعیین آب‌بهای کشاورزی اذعان کرده بود که قیمت آب‌بهای کشاورزی بر اساس «قانون» محاسبه و تعیین شده است.

به گفته وی، بر اساس آیین‌نامه اجرای قانون تثبیت آب‌بهای زراعی، سه درصد ارزش محصول در شبکه‌های مدرن و دو درصد قیمت محصول برنج در شبکه‌های نیمه مدرن و یک درصد در اراضی سنتی باید به‌عنوان آب بهاء وصول شود که در خصوص سنتی آبخورها با تمهیدات قانونی اندیشیده شده، آب منطقه‌ای گیلان از آن‌ها آب‌بها دریافت نمی‌کند.

بنابر محاسباتی که خرمی آن را در برنامه رادیویی تشریح کرده بود در مجموعه‌ای که از شبکه‌های مدرن سد سفیدرود تأمین آب می‌شود اگر از یک هکتار، دو تن برنج سفید به دست آید، باید معادل قیمت ۶۰ کیلوگرم آن، یعنی بیش از ۶ میلیون تومان آب بهاء پرداخت شود اما با علم به این موضوع، ما برای اینکه در آب منطقه‌ای گیلان بتوانیم زحمت‌ها و فشارهای وارده به کشاورزان را به‌گونه‌ای جبران کنیم و کاهش دهیم، با راهکارهای قانونی و با هماهنگی سازمان جهاد کشاورزی استان و ملاحظه وضعیت اقتصادی کشاورزان، آب بهاء را به بیش از نصف کاهش داده‌ایم که برای هر هکتار از اراضی مشروب از شبکه مدرن به زیر سه میلیون تومان و هر هکتار از اراضی تحت شبکه‌های نیمه مدرن به زیر دو میلیون تومان رسیده است که اعداد مناسبی هستند.

اکنون با طرح دغدغه‌ها از سوی کشاورزان و نمایندگان آن‌ها در مجلس و همچنین توضیحات مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان این ابهام در اذهان شکل‌گرفته که در خصوص نحوه محاسبه قیمت آب‌بها یا پارسال تضییع حقوق دولتی صورت گرفته بود که با توجه به توان کشاورزان آب‌بهای گرفته‌شده ارزان بود، یا امسال تضییع حقوق شهروندی صورت می‌گیرد که افزایش غیرمنطقی داشته است و پرداخت آن از توان کشاورزان خارج است!!

کشاورزان گیلانی امسال انتظار داشتند، حالا که قرارگاه جهادی آب به‌سختی منابع آبی مکفی را برای سال زراعی آن‌ها با بسیج همه امکانات دولتی و غیردولتی و البته رایگان و دستوری ازجمله شهرداری‌ها و دهیاری‌ها فراهم کرده، آب‌بهای آن‌ها را هم با همان نیت جهادی و بدون تعقیب کردن قیمت برنج محاسبه و برای کشاورزان گزارش کنند چراکه این‌گونه محاسبه کردن آب‌بهای کشاورزی باروح و کار جهادی قرارگاه منابع آبی استان در تضاد و تعارض است.

تلاش وافر متولیان تولید برنج در سال زراعی پیشین از یک‌سو و افزایش چند برابری آب‌بهای کنونی، بر رنج برنج‌کار و شالی‌کار گیلانی افزوده است و اگر فرایند اخذ آب‌بها از کشاورزان اصلاح و مبالغ اخذشده به حسابشان منظور نشود، بدون شک انگیزه تولید را در بین آن‌ها کاهش داده و آن‌ها را به دست کشیدن از تولید و یا نهایتاً به واسطه‌گری در بازار برنج وادار می‌کند.