وی با بیان اینکه مادران باردار در دوران کرونا خطر استرس را متحمل شده اند، تصریح کرد: کودکان پیش دبستانی و دبستانی نیز به دلیل محدودیت های کرونایی تعاملات اجتماعی محدودی داشتند و لذا فرصت ارتباط با همسالان خودشان را از طریق حضور در مدرسه و بازی کردن بیرون از خانه پیدا نکردند که همین مسئله تاخیر در رشد روانی – اجتماعی آنان را موجب می شود.

این روانشناس، با اشاره به مشکلات یادگیری برخی از کودکان، گفت: کودکان به خاطر کرونا فرصتی برای یادگیری مهارت های ارتباطی و صحبت کردن و درخواست کردن از هم سن و سالان خود را پیدا نکردند، زیرا در چنین موقعیتی قرار نگرفته اند.

یوسفی، با بیان اینکه کودکان دبستانی چند سال کلیدی از آموزش و تعامل با همسالان خودشان را از دست دادند، خاطرنشان کرد: علاوه بر اهمیت آموزشی کلاس اول و دوم دبستان، مهمترین بخش روانی کودکان یعنی کم شدن وابستگی به والدین در این دوران شکل می گیرد، اما با همه گیری کرونا کودکان این فرصت را به دست نیاوردند و در خانه و کنار والدین به ویژه مادر خواندن و نوشتن را آموختند. در واقع کودکان به جای اینکه مسائل پایه ای که بسیار مهم است را از طریق معلم فرا بگیرند، به وسیله مادر و از طریق گوشی موبایل یاد گرفتند.

وی با اشاره به اثرگذاری همه گیری کرونا بر روی سیر رشد روانی نوجوانان، عنوان کرد: نوجوانان با بحران بلوغ مواجه هستند و در این سن باید کسب استقلال کنند تا خودمختاریشان بالا رود، اما کرونا در سیر زندگی نوجوانان به سمت استقلال و مستقل شدن اختلال ایجاد کرد و حتی نمی توانستند روابط دوستانه سالم داشته باشند.

این روانشناس، انتخاب رشته و شغل آینده و شیوه زندگی را از دیگر مشکلات نوجوانان دانست و افزود: نوجوانان در این ایام نه تنها با همدیگر، بلکه با بزرگسالان نیز آنچنان در ارتباط نبودند و نتوانستند مشورت های لازم را درباره مسیر تحصیلی و شغلی خود بگیرند.

نقش مهارت های فرزندپروری در کاهش آثار منفی کرونا

وی با اشاره به اهمیت و ضرورت مراقبت روانی – اجتماعی از کودکان و نوجوانان در دوران کرونا، تصریح کرد: برای خرید یک ملک یا یک کالای منزل از افراد زیادی مشورت می گیریم، اما متاسفانه برای فرزندآوری و فرزندپروری حتی یک صفحه کتاب هم نمی خوانیم؛ این در حالی است که مهمترین مسئله قبل از فرزندآوری، آموزش شیوه های درست فرزندپروری است. امروزه رسانه ها خیلی راحت این شیوه ها را آموزش می دهند، اما گاهی والدین دنبال همین هم نمی روند.

یوسفی، بر نقش آموزش مهارت های فرزندپروری در کاهش آثار منفی کرونا تاکید کرد و گفت: در حال حاضر شاهد بازگشایی مدارس هستیم و لذا والدین باید اقدامات لازم را برای کاهش استرس و نگرانی کودکان و نوجوانان انجام دهند.

وی با بیان اینکه انزوای اجتماعی برای کودکان ترس و دلهره و اضطراب آورده که گاهی به صورت سردرد و بدخلقی و خشم و عصبانیت بروز می کند، ادامه داد: ورود به مدرسه بعد از تعطیلات کرونایی می تواند زمینه اضطراب و افسردگی را برای کودکان و نوجوانان ایجاد کند و اضطراب مزمن منجر به افسردگی می شود.

این روانشناس، با اشاره به تغییر سبک زندگی کودکان و نوجوانان در دوران کرونا، اظهار کرد: مدرسه که بود نظم هم بود، اما شیوع کرونا و در خانه ماندن و تعطیلی مدارس لایف استایل کودکان را نامنظم کرده و آموزش مجازی سر ساعت بیدار شدن و سر ساعت غذا خوردن و سر ساعت خوابیدن و… را به هم زده و مسئولیت پذیری آنان را کمرنگ کرده است. همچنین فضای خانه موجب شده کودکان دیگر آن آزادی و راحتی برای رشد در فضای مدرسه و تعامل با دیگران را نداشته باشند.

یوسفی، با بیان اینکه استفاده طولانی مدت از تلویزیون و اینترنت هم اثر خیلی بدی برای کودکان و نوجوانان داشته است، اضافه کرد: والدین در ابتدا باید حال خودشان خوب باشد، یعنی وقتی پدر و مادر خودشان نگران هستند، نمی توانند به فرزند کمک کنند و نگرانی فرزند بیشتر می شود.

وی از والدین خواست اول آرامش خودشان را حفظ کنند و مدیریت هیجان و استرس داشته باشند و تصریح کرد: جلوی کودکان و نوجوانان از جامعه و زندگی و اقتصاد و… بد نگویید، زیرا آنان خودشان می دانند. همچنین هنگام غذا خوردن به اخبار گوش ندهید و نگرانی ها را به فضای خانه و فرزندان منتقل نکنید.

این روانشناس، با بیان اینکه فرزندان باید در فضای امن و آرام خانه پرورش پیدا کنند، افزود: از اخبار بد کرونایی همزمان با بازگشایی مدارس زیاد در خانه حرف نزنید.

وی در پاسخ به این سوال که «والدین برای کاهش ترس و نگرانی کودکان و نوجوانان باید چه کار کنند؟»، متذکر شد: ابراز عشق و توجه به فرزند ترس و انزوای اجتماعی را در کودکان و خشم و عصبانیت را در نوجوانان کمتر می کند و باید ارتباط بین والدین و فرزندان حفظ شود؛ البته والدین با رعایت مهارت های ظریف ارتباطی باید همواره فرزندان را در آرامش نگه دارند.

برخی از کودکان تاکنون وارد کلاس حضوری نشدند

یوسفی، خواستار عدم توجه زیاد والدین به مسائل کرونا شد و عنوان کرد: به حرف کودکان گوش کنید و درباره مسائل مختلف با آنان صحبت کنید، اما از بزرگنمایی و ادامه دادن پرهیز کنید. در واقع فضای خانه را با گفتن اخبار بد و تکرار مسائل و مشکلات و تحقیر کودکان و نوجوانان ملتهب نکنید و یک تعامل والد – فرزند سالم داشته باشید که با آموزش مهارت های فرزندپروری محقق می شود.

وی همچنین کودکان را نیازمند توجه ویژه دانست و خاطرنشان کرد: اگر کودکان دچار نگرانی و اضطراب و افسردگی هستند، حتما برای درمان این آسیب روانی به روانشناس و روانپزشک مراجعه کنید. همچنین کودکان را با شیوه خودشان آرام کنید و برای ارتباط با کودکان از دریچه نگاه آنان دنیا را ببینید.

این روانشناس، نوجوان را نیازمند قدرت انتخاب دانست و ادامه داد: استقلال نوجوان را با کنترل گری بیش از حد زیر سوال نبرید و تحقیرش نکید، زیرا کرونا به اندازه کافی فشار وارد کرده و حضوری شدن مدارس نگرانی و دلهره آورده و ما نباید این شرایط را سخت تر کنیم.

یوسفی، گریه و عصبانیت و ناراحتی کودکان را نشان دهنده مشکل هیجانی دانست و تصریح کرد: در حال حاضر شرایط برای بازگشایی مدارس فراهم شده و شاهد حضوری شدن کلاس ها هستیم که در نتیجه نگرانی و دلهره دانش آموزان را بیشتر کرده، اما برخی از کودکان تاکنون وارد کلاس حضوری نشدند و از قاب گوشی موبایل درس را یاد گرفته اند؛ همچنین شاهد نگرانی و اضطراب والدین از وضعیت بیماری هستیم.

وی با تاکید بر لزوم ایجاد آمادگی روانی در دانش آموزان برای ورود به کلاس های حضوری، اظهار کرد: بسیاری از کشورهای پیشرفته به دلیل نگرانی از اُفت تحصیلی آموزش حضوری را پیش تر آغاز کرده اند، زیرا آموزش حضوری بهتر از مجازی است و بهداشت خواب دانش آموزان بهبود پیدا می کند که در یادگیری اثربخش نقش دارد. بسیاری از دانش آموزان درس های مجازی را خوب یاد نگرفته اند و بار تحصیلی نه تنها بر دوس معلم است، بلکه والدین در خانه نیز متحمل این مسئولیت سنگین می شوند.

این روانشناس، از والدین خواست با توجه به بازگشایی مدارس از آموزش حضوری جلوی دانش آموزان بدگویی نکنند و یادآور شد: کودکان نگران هستند و لذا والدین باید بیشتر با آنان مدارا کنند تا با شرایط جدید سازگار شوند. کودکان و نوجوانان به زمان نیاز دارند تا خودشان را با آموزش حضوری متناسب کنند و باید به آنان فرصت دهیم.

وی کاهش وابستگی والدین و کودکان را نیز یادآور شد و تاکید کرد: درس یاد دادن والدین نوعی وابستگی ایجاد کرده و کودکان کم کم باید عادت کنند که از پدر و مادر دل بکنند و به مدرسه بروند.