صفیر گیلان؛با دلار ۱۳۰۰۰ تومان که قطعا تا ۲۰۰۰۰ یا حتی بیشتر افزایش خواهد کرد و سکه ۴میلیون و ۶۰۰ هزار تومن، اصطلاح economic collapse یا همان فروپاشی اقتصادی را به طور عینی میتوانیم در ایران مشاهده کنیم. برخی از اقتصاددانان، ماه ها قبل، زمانی که دلار به مرز ۵۰۰۰ تومان رسید، این روند افسار گسیخته را پیش بینی کرده بودند. فروپاشی اقتصادی زمانی اتفاق می افتد که ارزش پول یک کشور طی شش ماه، به یک سوم تنزل پیدا کند. در این حالت مردم پولها و نقدینگی خود را از بانکها خارج می کنند و آن را به سکه و طلا و ارز خارجی تبدیل می کنند تا ارزش پولشان از بین نرود. در این حالت به دلیل تقاضای بیش از حد، ارزش واحدهای ارزی و سکه بالا خواهد رفت و در نتیجه ارزش پول ملی، در سرازیری سقوط قرار خواهد گرفت. در کشوری مانند ایران که سرمایه گذاری در بازار بورس و کارخانه های تولیدی معمول نیست، در دسترس ترین امکان، خرید ارز و سکه است. این روند مانند دومینو ادامه می یابد تا مانند کشورهایی مثل سنگال و ونزوئلا، ارزش پول ملی در یک ماه، به یک دهم برسد.
کسب و کار مختل میشود، زیرا فروشندگان سعی می کنند اجناس خود را حفظ کنند.
احتکار پیش می آید.
دلال بازی افزایش می یابد.
سو استفاده از شرایط اقتصادی پیش می آید، مثلا قیمت ماده اولیه ۲۰ درصد افزایش داشته اما تولید کننده تا ۸۰ درصد محصول خود را گران میکند‌.
پیشه های خدماتی به شدت افت می کنند، زیرا به ریالی دریافت می کنند که ارزشش لحظه به لحظه کم میشود.
داروهای خارجی کمیاب میشود. موج نارضایتی در جامعه راه می افتد و اعتماد به نفس جامعه پایین می آید.
سرانجام همه فروپاشی های اقتصادی، فروپاشی دولت و حکومت است.

تنها راه جلوگیری از این فروپاشی، این است که مردم به جای خرید سکه و ارز، آن را تحریم کنند، یعنی دقیقا آنچه که در زمان نلسون ماندلا رخ داد. اما در کشوری که همه به فکر خود هستند، چنین اتفاقی نخواهد افتاد و نتیجه اینکه فروپاشی اقتصادی، فروپاشی کل جامعه و هیئت حاکمه را به همراه خواهد داشت.
اما آیا نمیشد از این فاجعه اقتصادی و این فروپاشی اقتصادی_اجتماعی جلوگیری کرد؟
به راحتی این کار امکان پذیر بود اگر:

هزینه های اضافی دولت از ۱۶ سال پیش حذف میشد.
📒اگر هزینه موسسات آموزشی و مذهبی غیر ضروری حذف میشد.
📒اگر روابط بین المللی سالمی با دنیا داشتیم.
📒اگر دلارهای نفتی را صرف بلندپروازی های کشورهای نه چندان مهم منطقه نمی کردیم.
📒اگر جلوی رانت خواری و خروج ارز توسط آشغال زاده ها را می گرفتیم.
📒اگر با دلارهای نفتی زین اسب و قلاده سگ وارد نمی کردیم.
📒اگر آزادی نسبی به مردم میدادیم تا به جای هزینه کردن در کشورهای خارجی، پول خود را در ایران سرمایه گذاری می کردند.
📒اگر امکانات گردشگری داخلی را افزایش میدادیم تا مردم پول خود را در ایران مصرف کنند.

اگر امنیت اقتصادی شرکتهای خارجی را تامین میکردیم.
📒اگر فریاد مرگ بر این و آن سر نمیدادیم.
📒اگر از دیوار سفارتها بالا نمیرفتیم.
📒اگر مردم را درگیر بازیهای سیاسی نمی کردیم.
📒اگر شرایط تولید داخلی را برای جوانان فراهم و از آنها حمایت میکردیم.
📒اگر به جای برنامه های تلویزیونی و پراکندن تخم وحشت و بدبینی بین مردم، به آنها آموزش اقتصادی میدادیم.
و هزار تا اگر دیگر……
اما الان چه باید بکنیم؟
متاسفانه باید بگویم که “دیگر دیر شده است”. زمانی که ما ۱۶ سال پیش می گفتیم دلار از ده هزار تومان خواهد گذشت، خیلی از شما به ما خندیدید و ما را به سیاه نمایی متهم کردید.

اما من دیگر آینده اقتصادی دیگری را برای کشورم پیش بینی نمیکنم، زیرا آینده ای نمی بینم. و چیزهایی می بینم که نگفتن آنها بهتر است.

دکتر علیرضا احمدی، مشاور حقوقی، استادیار دانشگاه و اقتصاد دان.