صفیر گیلان/زلیخا صفری؛امروز در دنیا پل های زیبا و منحصر به فردی با هزینه های میلیارد دلاری برای جذب گردشگران طراحی و اجرا می شود  و راز ماندگاریشان عجیب و دیدنی است و لی ماهنوز برای ساخت یک پل محکم و شناسنامه دار برای عبور امن مردم و داد ستد ها و مسافران ،مسافرتها در سطح استان سر سبز وگردشگر پذیر گیلان با اما و اگر ها مواجه هستیم و آنچه ساختیم با کمترین تاریخ مصرف تخریب و هزینه آور می شود .

 استان گیلان به‌واسطه شرایط خاص آب و هوایی و اقلیمی و به خاطر وجود عوامل پایدار و ناپایدار متعدد، همه ساله شاهد سیل‌های متعددی است که توسعه استان را با مشکلات متعددی مواجه کرده است و بودجه‌ای که باید صرف امور توسعه‌ای استان و رفع مشکلات مردم در بخش‌های مختلف شود، صرف بازسازی و جبران خسارت‌های ناشی از سیل و آن هم در حد بسیار جزیی، مختصر و موقتی می‌شود.

امروزه ۴۰ پل تاریخی در گیلان شناسایی و ثبت شده که همه آنها در مسیر رودخانه های بزرگ جانمایی شده اند و هیچ گونه آسیبی در سیلابها به آنها وارد نشده است.
و این درست برعکس انچیزی است که در هفته گذشته و در جریان سیل استانهای شمالی شاهدش بودیم متاسفانه برخی از پل های امروزی بود که در برابر سیل تاب نیاورده و با سیلی سیل تخریب شده اند.

اما این سوال در اذهان عمومی ایجاد شده که چرا پل های ساخته شده سالهای اخیر علارغم هزینه های بالا و اعتبارات زیاد چنین کمرشان خمیده ،شکسته  و بلا استفاده شدند؟؟؟

ایا بهتر نیست که مسئولانی که درد را نمی شناسند و دقت ندارند باید بروند. چه در سطح ملی باشند، چه در سطح استانی و شهرستانی.

بهتر است بگوییم بر اثر سیلاب که یک امر طبیعی است و مختص یک شهر و مکان و زمان خاص نیست  هزاران هزار تومان پول و اعتبارات استان چنین به نابودی رفت که نیاز دارد مسئولان اجرایی و عمرانی استان کمی تحقیق و بررسی های خود را بیشتر کنند و ما در آینده دیگر شاهد چنین ساخت و سازهایی که با یک رانش زمین می شکنند نباشیم.

بارش باران  که در  بعدازظهر جمعه گذشته آغاز شد و در برخی نقاط و بعضی ساعت ها به قدری شدید بود که موجب آبگرفتگی در شهرها و جاری شدن سیلاب شدو وقوع سیلاب خسارت هایی را به تاسیسات زیربنایی استان وارد کرده و  موجب تخریب چندین دستگاه پل، بسته شدن برخی راه های فرعی و بروز مشکلاتی برای مردم شده و هنوز در نگاه مسئولان تراز اول استان مورد بررسی است و تا امروز که در بسیاری از شهرها و مرکز استان ستاد بحران در حال تشکیل شدن است هیچ خدماتی به این مناطق ارائه نشده است که بتوان آن را ثبت و ضبط کرد و دلی خوش نمود که چه قدر مدیران ما سرعت عملشان در کارهای اجرایی و عملکردی بالاست.

 شاید امروز  چیزی که عملکرد و توجه کلیه عوامل  و مسئولان ذیربط ادارات اجرایی را بیش از پیش طلب میکند  در دوره حاضر، نگهداری پلها برای جلوگیری از آسیب بیشتر و قرار دادن بودجه نگهداری در  رأس برنامه ریزی جدید است که این امر نیز در استان مقفول مانده است..

شاید امروزه تجهیز و نوسازی راهها از یک اقدام عمرانی و مهندسی ساده به یک پدیده پیچیده دارای ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی تبدیل شده است.

اما در کنار این پیچیدگی مدیریت صحیح و توجه به واقعیات، زمینه دو عامل اصلی موفقیت در پروژههای نوسازی راهها میباشند که عدم توفیق مدیریت  راهها در دستیابی به اهداف نوسازی براساس تکالیف قانونی، به دلیل بی توجهی به همین دو عامل اصلی بوده است.

واقعاً اگر همه اقدامات درست است، پس چرا به علت سهل‌انگاری یک پیمانکار و عدم وجود نگاهی مهندسی به سیلاب برای احداث پل، امروز یک درد بزرگ است.

 پل خشتی !!!! پل های قدیمی استان گیلان

پل آجری پونل

این پل در چهار کیلومتری جاده رضوان شهر به تالش قرار دارد و در دوره صفویه بنا و در دوره قاجاریه بازسازی شده است. مصالح آن آجر و سنگ و در راه شاه عباسی واقع شده بود. طول پل ۳۰ متر و دارای یک دهنه ی بزرگ با طاق جناقی و عرض ۳۰/۲ متر وجان پناهی (قسمتی در زیر پل که می توان در زیر آن پناه گرفت )به ارتفاع ۴۰ سانتیمتر است.

پل خشتی تجن گوکه

این پل در دهکده تجن گوکه از توابع لاهیجان قرار دارد و دارای دو چشمه با طاق جناقی است. در پایه های میانی و جانبی پل اتاقک های کوچکی برای بیتوته ی کاروانیان احداث شده بود. طول پل ۶۰ متر و عرض آن ۲۵/۴ و ارتفاع کلی آن بیش از ۵/۷ متر است.مصالح به کار رفته در این پل آجر ، سنگ و ملات ساروج است. این پل در زمان قاجاریه ساخته شده است.

خشت پل تیمجان

خشت پل تیمجان در روستای تیمجان در غرب رودسر قرار دارد و از پل های دوره صفوی و قاجار است. این پل بر روی رودخانه ی کهنه گوراب که قبلاً محل عبور راه  شاه عباسی بود، احداث شده است. مصالح پل آجر قرمز رنگ و ساروج است. پل دارای سه دهنه بزرگ و دو دهنه کوچک با طاق های جناقی است. طاق میانی ۶ متر ارتفاع دارد. قسمت میانی پل مسطح و اطراف آن شیب دار است.

پل غازیان

پل غازیان یکی از پل های معروف دوره معاصر است که غازیان را به بندر انزلی متصل می کند. این پل از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ توسط مهندسین خارجی که بیشتر سوئدی و از شرکت سنتاب (آلمان ) و شرکت موتلا ( سوئد) بودند، ساخته شده است.

طول پل ۴۰/۲۱۰ متر ، عرض آن ۱۰ متر و ارتفاع آن از سطح آب ۸۵/ ۶ متر است. پل دارای ۵ دهانه ثابت و یک دهانه به عنوان پل متحرک به طول ۲۵ متر است که هنگام عبور کشتی ها آن را بلند می کردند. در ساخت پل از بتون  و مصالح فلزی استفاده شده است. این پل در سال های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۳ ش مرمت شده است.

پل گازروبار

این پل در جاده ی رشت به صومعه سرا بر سر رودخانه  گازروبار ساخته شده و شالوده ی آن به دوره صفوی و قاجار باز می گردد. پل گازروبار دارای یک دهانه اصلی و دو دهانه فرعی کوچک است. مصالح به کار رفته در آن ، آجر با ملات گچ در طاق ها و سنگ ساروج در پایه ها است. این پل به دستور “حاجی یوسف بگلوری” در دوره ی قاجار بازسازی شد.

پل خشتی لاهیجان

پل خشتی لاهیجان در شمال غربی لاهیجان در محله پرده سر قرار دارد و متعلق به دوره کیاییان است. در ساخت مجدد این پل در زمان قاجاریه ، حاجی جعفرخان بنا را تعمیر کلی کرد. طول این پل ۵۰ متر و عرض آن ۴/۵ متر و ارتفاع آن ۱۱ متر است. پل دارای دو دهانه بزرگ با طاق جناقی است. در قسمت پایه میانی ، پل سیل برگردان وجود دارد. پل دارای یک سطح عابر روی مسطح و دو سطح شیب دار جانبی است که با سنگ قلوه ای سنگ فرش شده است. مصالح بنا آجر قرمز رنگ ، آهک و ساروج است. در سال های اخیر این پل مورد مرمت قرار گرفته است.

پل خشتی لنگرود

بر اساس اطلاعات کتاب “تاریخ خانی” تا سال ۹۱۲ هـ . ق در شهرلنگرود فقط پلی چوبی موجود بود. از این رو ساخت این پل را می توان به زمان حکام کیایی گیلان منسوب دانست. پل از یک سطح میانی و دو بخش جانبی شیب دار تشکیل شده و طول قسمت اول آن ۱۰/۱۵ متر و دو قسمت جانبی ۱۰ الی ۱۱ متر است . عرض پل در قسمت میانی و بین دو جان پناه ۳۴۵ تا ۳۵۰ سانتیمتر و عرض قسمت جان پناه ها هریک ۴۵ و ارتفاع آنها ۳۵ سانتیمتر است . عرض کلی پل ۴۳۰ سانتیمتر است . محل عبور عابر پیاده روی پل را در مرمت های اخیر با قلوه سنگ مفروش ساخته اند . پل دارای  دهانه با طاق جناقی نسبتاً کند است.

دو فرو رفتگی در پیشانی پل و در فاصله بین دو قوس قرار دارد . هر یک از قوس ها در سمت بیرونی دارای یک نوار آجرکاری به عرض ۱۲ سانتیمتر است که حالتی تزیینی و برجسته دارند. علاوه بر آن در کناره ی قوس ها آجر چینی خاصی نیز انجام شده و حاشیه ای به عرض ۶۰ سانتیمتر را به وجود آورده است.

پایه میانی قطور پل ۴ متر عرض دارد و دو موج شکن یا سیل برگردان در دو طرف پل برای کاستن از  فشار آب در ایام افزایش سطح آب تعبیه شده است. یک دهانه کوچک بین پایه میانی پل و یک طاق نمای جناقی بر بالای آن با عرض ۵۰ سانتیمتر وجود دارد.

پل خشتی لوشان

این پل در شهرستان لوشان ، جنوبی ترین شهر استان گیلان و در مسیر رشت – قزوین در فاصله ۹۳ کیلومتری مرکز استان ، واقع است. پل خشتی لوشان روی رودخانه شاهرود ( یکی از شاخه های سفید رود) ساخته شده است.

رابینو درباره این پل می نویسد : “پل لوشان بنایی زیبا از آجر است که مرکب از یک طاق کوچک و دو طاق بزرگ است و تاریخ بنایش به دوران خسروخان می رسد. روس ها شیب این پل را که تند بود ملایم نمودند”.

پل لوشان دارای چهار دهانه به ابعاد مختلف و نیز موج برگردان هایی در قسمت پایه ها است. کوره پوش هایی در میان پایه ها از سنگینی پل ، می کاهد و در مواقع افزایش سطح آب ، گذر رود را تسهیل می کند. طول کلی این پل ۱۰۰ متر و عرض آن هفت متر است. در دو طرف مسیر عبور عابر، جان پناه وجود دارد و کف پل با قلوه سنگ فرش شده است. پل لوشان پس از زلزله سال ۱۳۶۹ توسط اداره کل میراث فرهنگی گیلان مرمت اساسی شد.

پل خشتی نال کیاشهر

این پل در راه قدیمی لاهیجان به لنگرود ، بین روستاهای لیالستان و نال کیا شهر قرار دارد و به نام سازنده ی آن “حاج یحیی پردسر” نیز نامیده می شود. سطح پل ، سنگ فرش و پل دارای دو سیل برگردان در دو  طرف پایه هاست. اضلاع آجرهای این پل ۴*۲۰*۲۰ سانتیمتر است .

پل خشتی نیاکو

پل خشتی نیاکو نزدیک روستای نیاکو از توابع لاهیجان قرار دارد. طول پل ۵۰ متر و عرض آن ۸۰/۵ متر است. ارتفاع پل از سطح آب شش متر و دارای چهار دهانه است که دو تای آن بزرگ و دو تای دیگر کوچک هستند. مصالح به کار رفته در پل ، آجر و ساروج است. بعضی قدمت این پل را به دوره صفویان نسبت داده اند.