صفیر گیلان؛مدیر عامل شرکت آب منطقه ای گیلان گذری بر گذشته های دور آب بندان ها دارد و در تعریف این پهنه های آبی می گوید: برخی از این آب بندان ها میلیون ها سال پیش، بر اثر حرکت لایه های زیرین زمین، به شکل چاله های کم عمق ایجاد و با نفوذ آب باران و جمع شدن روان آب های سطحی و آب رودخانه ها به تدریج، به استخرهای طبیعی ذخیره آب تبدیل شده اند؛ البته برخی هم با دخالت انسان، گودتر، خاک برداری و حصاربندی شده اند و سال ها به عنوان منبع ذخیره آب، آب مورد نیاز کشاورزی را تأمین کرده اند.
وحید خرّمی جلوگیری از وقوع سیل، رسوب گیری رودخانه ها و کمک به تنوع زیستی و حفظ محیط زیست را از دیگر فواید آب بندان ها بر شمرد و افزود: بسیاری از آب بندان های گیلان، پناه گاه و محل زندگی بسیاری از حیوانات از جمله پرندگان کنار آبزی و آبزیان است.
او با بیان اینکه تا همین چند دهه پیش، آب بندان ها نقش مهمی در تأمین آب کشاورزی گیلان، به ویژه شالیزارها داشتند گفت: پس از بهره برداری از سد سفید رود- تنها سد مخزنی گیلان – کم کم وابستگی شالیکاران به آب بندان ها کم شد و وسعت این پهنه های آبی، آب رفت به طوری که از ۱۷هزار هکتار آب بندان در دهه ۴۰ به ۹ هزار و ۲۵ هکتار فعلی معادل نصف مساحت آن زمان، کاهش یافت.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای گیلان معتقد است کاهش وسعت آب بندان های گیلان، نتیجه رو به فراموشی رفتن این منابع ذخیره آب، انباشته شدن رسوبات و لجن، فرسایش دیواره ها و تصرف اراضی برخی آب بندان ها توسط اشخاص حقیقی وحقوقی است.

لزوم احیای ظرفیت های آبی فراموش شده گیلان

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان در تشریح الزامات احیای آب بندان های این استان گفت : تغییرات اقلیمی و خشک سالی در سال های اخیر دامن گیر استان پُر باران گیلان هم شده و از طرفی ظرفیت ذخیره سازی آب سد سفید رود که تامین کننده آب۱۷۲هزار هکتار شالیزار گیلان است ، به علت رسوباتی که در دل خود فرو برده، از یک میلیارد و۷۶۵میلیون مترمکعب به حدود یک میلیارد و۵۰میلیون مترمکعب کاهش یافته است ؛ امری که اهمیت لزوم استفاده از ظرفیت های دیگر آبی چون آب بندان ها را الزامی می کند.
آنطور که وحید خرمی می گوید : ۳۹ هزار هکتار شالیزار در گیلان آب خور آب بندان های استان هستند.
وی حجم تنظیم ذخیره آب ۹ هزار و ۲۵ هکتار آب بندان گیلان را ۲۰۰ میلیون متر مکعب اعلام کرد و گفت : اگر همه آب بندان های گیلان تعمیق و بازسازی شوند ، حجم تنظیم ذخیره آب در آنها تا ۲ برابر افزایش خواهد یافت و با این کار شالیزارهایی که از این آب بندان ها آب می گیرند ، دیگر در فصل گرم با تنش آبی مواجه نخواهند شد.
وقتی آبگیرها ، با طناب اعتبارات ، از باتلاق فراموشی بیرون کشیده می شوند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان از کمبود اعتبارات به عنوان سدی یاد می کند که همواره در مسیر احیا و بازسازی آب بندان ها قرار گرفته است اما در عین حال اذعان دارد امسال اعتبارات خوبی برای احیای آب بندان ها اختصاص یافته است.
وحید خرمی می گوید : اگرچه شرکت آب منطقه ای متولی امور آب بندان هاست اما براساس تفاهم نامه ای که بین سازمان برنامه و بودجه ، وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی واستانداران ۳ استان شمالی گیلان ، مازندران وگلستان ، منعقد شده ، لایروبی و تعمیق آب بندان های شمال کشور ، به سازمان های جهاد کشاورزی واگذار شده است.
آنطور که او تشریح کرد تعیین و تشخیص نوع کاربری ، اجاره دادن آب بندان های برای اجرای طرح های اقتصادی سازگار با کاربری تامین آب زراعی کشاورزی و در یک کلام چند منظوره کردن آب بندان ها و مدیریت بهره برداری از آب بندان ها برعهده شرکت آب منطقه ای است .
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان با بیان اینکه تا کنون ۹۵۰ هکتار از آب بندان های گیلان به ۱۳۰ بهره بردار اجاره داده شده است گفت : ۵۰ هکتار آب بندان هم برای اجرای طرح های گردشگری به بهره برداران اجاره داده شده است.
وحید خرمی افزود: از طرفی خاک برخی از آب بندان ها که بسیار حاصلخیز و قابل استفاده در گلخانه ها و باغچه ها است قیمت خوبی دارد؛ به طوری که خاک یک پهنه آب بندان ۶۰ هکتاری، حدود ۲ و نیم میلیارد تومان قیمت گذاری شده است .
وی می گوید : براساس شیوه نامه ساماندهی آب بندان ها و تالاب های گیلان که در مرحله ابلاغ نهایی است، به بهره بردارانی که متقاضی اجاره این دست آب بندان ها هستند ، اجازه داده می شود تا خاک لایروبی شده حاصلخیز برخی آب بندان ها را بفروشند و از محل فروش آن هزینه های لایروبی را تامین کنند که البته منتظر ابلاغ کشوری هستیم تا این کار را اجرایی کنیم .

/مریم امدادی خبرنگار خبرگزاری صدا و سیمای مرکز گیلان و نویسنده این گزار