صفیر گیلان،روش و نقشه  سبک زندگی اسلامی و رضوی همیشه در موفقیت یک برنامه حرف اول را می زند در حالی که افراط و تفریط نقش و جایگاهی در سبک و سیره اهل بیت عصمت و طهارت (ع) ندارد، اما متأسفانه از این معضل بزرگ و اساسی امروز در جامعه و در میان  مردم و به صورت آشکار دیده می‌شود که نگران کننده است.

اختصاصی/صفیر گیلان؛مفهوم سبک زندگی به رغم اهمیت کارکردگرایانه و وجه انضمامی آن، یکی از مهم ترین چهارچوب های تبیینی در مباحث جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی در دهه های اخیر بوده است. بر همین اساس یاداشت زیر  در پی یافتن زمینه های ارتقا، ژرف اندیشی و گسترش سبک زندگی دینی در جامعه ایرانی نگاشته می شود.

جامعه ایرانی اسلامی امروز  متأثر از امواج مدرنیته، الگوهای مختلفی از سبک زندگی در کنار سبک های زندگی دینی و سنتی در واقع میدان رقابت جدی و جدید در جامعه است.

شاخصه‌های سبک زندگی در سیره و کلام رضوی

 سبک و سیره زندگی امام رضا (ع) در عین غنی و الگو بودن برای ما ایرانی‌ها که داعیه دار سبک زندگی اسلامی هستیم، متاسفانه مغفول واقع شده است و جامعه ایرانی به جای اینکه در اجتماع و اخلاق و خانواده و اقتصاد و سیاست به سبک زندگی آن امام رئوف بپردازند و ایشان را سرمشق و الگوی عملی زندگی خود قرار دهند، صرفا به زیارت و توسل و تبرک جستن به آن حضرت می‌پردازندکه البته این هم در جای خود ستودنی است.

وجود مبارک حضرت امام‌رضا (ع) افتخار بزرگی برای ملت ایران بوده و آن حضرت در زهد، تقوا، اخلاق، آداب معاشرت، احترام به حقوق دیگران و در همه عرصه‌‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نمونه و الگوی کامل بشریت و به ویژه ایرانیان هستند، پس چه بهتر که ما  ایرانیان به بهترین شکل ممکن از این الگوی زیبا بهره مند شویم و سبک زندگی خود را با محوریت سیره و سنت رضوی ترسیم کنیم.

سبک در واقع یک مدلی برای زندگی است که سبک زندگی اسلامی مدل‌های ارائه شده‌ای توسط اسلام بوده که هدفش داشتن یک زندگی سعادتمند در دنیا و آخرت برای مؤمنان است و آن را در موضوعات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و غیره به ما معرفی کرده است.

به طور مثال امام رضا (ع) می‌فرمایند: «به بچه‌های خود یاد بدهید که با دستان خود صدقه بدهند، زیرا عاملی مؤثر در شکل‌گیری ارتباطات اجتماعی خواهد بود و آنها را فرا دست بار می آورد».

سبک شیوه ای از سیره و زندگی ائمه اطهار (ع) است، اما متأسفانه برخی‌ها آن را با رفتار و عملکرد فردی اشتباه می‌گیرند اشتباهی که امروز در جامعه ما به فراوانی تکرار می شود .

سبک صحیح روش و مدلی است که هدف و باور انسان را تقویت می کند و امام رضا (ع) هم در این رابطه می فرمایند: «نگرش ما توحیدی و خدایی است و شرط و شروطی را هم دارد که مسیر حرکتی اش به سمت ولایت رضوی است» و این نگاه و سبک را در جای جای زندگی ایشان شاهد هستیم و ما پیروان هم باید این رویه را الگوی خود قرار دهیم.

 سبک زندگی رضوی نمایان در ارزش های توحیدی و خدایی

سبک زندگی اسلامی از دیدگاه امام رضا (ع) را نمی‌توان با اصل و فرع مشخص کرد، زیرا مبنای ایشان بر اصل توحید استوار است و ما شیعیان «رب العالمین» را اصل می دانیم؛ در صورتی که غربی‌ها «انسان» را اصل می‌دانند و رویکرد غلط آنها طوری است که انسان را به عنوان «کعبه آمال» می‌دانند.

این اصل بر مبنای «خدا باوری، ولایت مداری، عبودیت و بندگی، خرد ورزی و خرد مندی و عمومی دیدن ارزش‌ها» است، که باید مرتبط با موضوعات «اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و غیره» باشد و برای عموم جامعه بشری به ویژه مسلمان لازم الاجرا است.

وقتی که ما به سمت سبک زندگی اسلامی حرکت نمی‌کنیم، در واقع از هویت خود فاصله گرفته‌ایم و معلوم نیست که مسلمان هستیم و یا اینکه تابع افکار غلط غربی‌ها هستیم.

اسلام به ما وعده داده است که حیات طیبه و زندگی گوارا و دل چسب را به ما هدیه خواهد داد و شرط رسیدن به این هدیه ارزشمند عمل کردن به شیوه اهل بیت (ع) است و این بدان معنا نیست که فقط در نقش شنونده باشیم و در عمل کوتاهی کنیم، زیرا اگر این گونه باشد دچار ضعف ایمان هستیم و فقط نام مسلمان را به خود یدک می‌کشیم.

روش و نقشه  سبک زندگی اسلامی و رضوی همیشه در موفقیت یک برنامه حرف اول را می زند و اگر آن را نداشته باشیم به بیراهه می رویم و با انتخاب یک الگوی مناسب، به متد برنامه‌ریزی شده و هدفمند دست خواهیم یافت.

افراط و تفریط نقش و جایگاهی در سبک و سیره اهل بیت عصمت و طهارت (ع) ندارد، اما متأسفانه از این معضل بزرگ و اساسی امروز در جامعه و در میان  مردم و به صورت آشکار دیده می‌شود که نگران کننده است.

شاید کسانی که افراط و تفریط می‌کنند از سیره معصومین (ع) بی اطلاع هستند،مطالعه این سیره و سبک امامین معصوم و انبیاء سبب می‌شود تا که مردم از افراط و تفریط فاصله بگیرند و معتدل زندگی کنند و از قرآن کریم به عنوان بهترین راهنما و همچنین کتاب است که اگر به دستورات آن عمل کنیم از افراط و تفریط فاصله خواهیم گرفت.

اگر سبک زندگی رضوی را الگوی خودمان قرار بدهیم افراط و تفریط را از خود دور خواهیم کرد و تا زمانی که به حقیقت و باور آن نرسیم، هرگز به سمت رفع مشکلات حرکت نخواهیم کرد و با تقویت باورها و دوری از نگاه احساسی حرکت گام به گام به سمت سبک زندگی صحیح خواهیم داشت و راه‌های نفوذ شیطان را هم از خودمان دور خواهیم کرد.

نقش و جایگاه  والدین و بزرگترها و مهدهای کودک قرآنی  در تربیت فرزندان و معرفی سیره ائمه اطهار (ع) باید به شدت مورد توجه و نگاه جامعه قرار گیرد تا کودکانی داشته باشیم شاداب و معنوی و در عین حال آینده نگر به سبک ایرانی و اسلامی و ببندیم هر آنچه که دشمن برای کودکان ما تداعی و تدارک دیده است.

ما متاسفانه امروز در کشور مان برای زیر ۷ سالها آموزش مستقیم نداریم و اگر هم شکل می‌گیرد به صورت غیر مستقیم است،در حالی که  پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «فرزندتان را تا ۷ سال رها کنید و او را آزاده قرار بدهید، تا در حال و هوای دوران کودکی اش باشد» و پس از آن آموزش ها را در بین سنین ۷ تا ۱۴ سال به او بدهید.

اگر این روش نبی مکرم اسلام (ص) را اجرا کنیم، در تربیت فرزندانمان موفق خواهیم بود؛ مهدهای کودک و قرآنی باید طوری آموزش بدهند که کودکان ما به قرآن عشق بورزند و از این کتاب آسمانی خاطرات خوشی را برای خود ثبت کنند و نکات آموزنده بیاموزند و به آن عمل کنند، نه اینکه با شیوه‌های غلط آموزشی چهره ای منفی از قرآن و مربیان قرآنی در ذهن آنها نقش ببندد.

صدای آسیب دوری از سبک زندگی اسلامی در زندگی معاصر  گوش خراش است  

شاید نخستین و مهمترین آسیب جامعه و یا اجتماع بی هویتی باشد، که نتیجه آن دور شدن از هویت دینی و اسلامی و خود باختگی در برابر تولیدات غیر فرهنگی غرب خواهد بود؛ اما اگر نسل‌های بعد از خودمان را با این روش‌های صحیح و غلط آشنا کنیم، می توانیم این خود باختگی را از آنها دور کنیم چیزی که امروز به شدت در جامعه احساس می شود این نگاههای منفی و پوچی و بی انگیزگی و در واقع بی هویتی هاست..

والدین باید در خانه  فرهنگ کتاب خوانی را به فرزندان خود آموزش دهند چیزی که امروز در حال فراموشی است تا از طریق مطالعه این کتب، با سبک‌های زندگی اسلامی آشنا شوند

والدین و جامعه ما افتخارشان این است که شیعه و پیرو ائمه اطهار (ع) هستند و رسالت آنها را اجرا می‌کنند، پس شیوه‌ای را برای تربیت فرزندان خود انتخاب کنید که مورد تأیید اهل بیت (ع) است  و آنچه در کتب اسلامی تاکید شده اینکه «از والدین خود شیوه تربیت درست را بیاموزید و همانطور هم به فرزندان خود منتقل کنید».

 سبک زندگی مقوله گسترده‌ای است که به جهت تلاش دشمن برای تغییر سبک زندگی و ارائه الگوهای غربی پرداختن به آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

امروز اما کم‌کاری مسوولان فرهنگی علیرغم هشدارهای مکرر مقام معظم رهبری باعث شده تا دشمن با تمام قدرت وارد میدان شده است و برای مقابله با این هجمه دشمن باید به قرآن و آموزه‌های دینی بازگردیم و برطبق این آموزه‌ها عمل کنیم.
 ائمه معصومین(علیه السلام) به عنوان الگوهای بشریت هستند و می‌توان با پرداختن به سیره و سبک زندگی ایشان برای ادامه مسیر زندگی خود نقشه راه ترسیم کرد.
شاید امام رضا(علیه السلام) و سبک زندگی ایشان بهترین شاخص برای زندگی پاک و اسلامی باشد، از اینرو با حاکمیت دین و معنویت در خانواده می‌توان به این مهم پی برد، چرا که اگر در زندگی تک تک اعضای خانواده دین حرف اول را بزند می‌توان به حاکمیت دین در خانواده پی برد.
روایت دیگری از امام رضا(علیه السلام) است که به فرموده آن حضرت خوشبختی در ایمان و تقواست نه در مادیات و تجملات دنیوی از اینرو اگر فردی به دنبال خوشبختی در این دنیا می‌شود باید به جای پرداختن به امور مادی، ایمان و تقوای خود را قوی‌تر کند چرا که خوشبختی حاصل از ایمان و تقوا پایدار است و به زندگی برکت می‌دهد.
امروز در مراسم خواستگاری  عصر حاضر  ما جای خالی سیره و روش انبیاء و معصومین را به شدت احساس می کنیم و  بنا به تاکیدات اسلام و ائمه معصومین در هنگام خواستگاری از دختران به اصل ایمان و تقوای خواستگار توجه شود که در سایه ایمان به خدا برکت و روزی هم خواهد آمد ولی متاسفانه در عصر حاضر به این مساله توجه کمی می‌شود.
 اصل صداقت در زندگی به عنوان یکی دیگر از شاخصه‌های سبک زندگی رضوی است ولی متاسفانه در خانواده‌های امروز دروغ بین اعضا رایج شده است که امام رضا(علیه السلام) در این خصوص می‌فرمایند: بساط دروغ را از زندگیت برچین تا زندگی خوبی فراهم شود همچنین روایتی داریم که می گوید: خانه‌ای که در آن قرآن تلاوت شود ملائک به دور آن جمع می‌شود و زمانی که فرد دروغ بگوید ملائک و فرشتگان از بوی بد دهان فرد دروغگو دور می‌شوند.
 صداقت به عنوان یک عامل مهم در پیوند زن و شوهر در کلام امام رضا (ع) روایت شده و صداقت اصل مهمی است که بنیان خانواده‌ها را محکم می‌کند و هر چه این صداقت کمرنگ‌تر شود بنای خانواده سست شده و فرو می‌ریزد.
 بردباری و گذشت به عنوان یکی دیگر از شاخص‌های سبک زندگی رضوی است متاسفانه آمار بالای طلاق‌های عاطفی و غیرعاطفی به پایین بودن آستانه تحمل زوجین باز می‌گردد.
 بسیاری از طلاق‌ها به گفته مسوولان بر اساس بهانه‌های بچه‌گانه شکل گرفته است، در حالی که صبر و تحمل موجب حل مشکلات زندگی می‌شود چرا که اصل تداوم زندگی بر روی اصل گذشت و بردباری بنا شده است.
تبیین فرهنگ گذشت و بخشش برای زوجین و نهادینه کردن آن در جامعه امروز باید مورد تاکید فعالان حوزه دین و رسانه باشد زیرا بردباری و گذشت یک اصل مهم است.
 شاخص قناعت و ساده‌زیستی به عنوان یکی دیگر از شاخص‌های سبک زندگی رضوی است و  اقتصاد مقاومتی مقوله‌ای است که از سوی رهبری مورد تاکید است و با اجرای این اصل بسیاری از مشکلات جامعه حل و وابستگی به غرب از بین می‌رود و همین مساله رمز اقتصاد مقاومتی است.
اگر کسی اصل قناعت را در زندگی خود رعایت کند دیگر دست نیاز نزد کسی دراز نمی‌کند که این مساله در سبک زندگی رضوی مورد تاکید است.
 دوری از خودنمایی، چشم و هم‌چشمی و زندگی نمایشی یکی دیگر از اصول زندگی سبک رضوی  امام رضا(علیه السلام) است که در این زمینه تاکید می‌فرمایند که خودتان را به زحمت نیاندازید، در زندگی، خودتان باشید و نقش بازی نکنید و در زندگی دیگر ائمه معصومین این مساله بسیار مشهود است.
 کمک به دیگران هم در شاخص سبک زندگی رضوی مورد تاکید است، ائمه معصومین همواره بشر را برای کمک به یکدیگر تشویق کرده‌اند و این مساله می‌تواند در توسعه و ترویج سبک زندگی رضوی در جامعه موثر باشد.
رعایت عفت دوجانبه از سوی زن و شوهر از دیگر شاخص‌های سبک زندگی رضوی است  امام رضا(علیه السلام) تاکید فراوانی به زندگی عفیفانه دو جانبه دارند چرا که هریک از زوجین حقوقی نسبت به یکدیگر دارند که رعایت چشم چرانی برای مردان و رعایت حجاب و عفاف و عدم آراستگی برای دیگر مردان برای زنان مورد تاکید قرار دارد.

داشتن زندگی آرام با بهره‌گیری از سبک زندگی رضوی  درخانواده‌ای که با سبک زندگی رضوی گره خورده باشند، با مشکل مواجه نمی‌شوند و این را می توان در خانواده هایی که این سیره را رعایت می کنند به مشهود دید.

///در این راستا باید بگویم سیره امام رضا(ع) به عنوان نمونه ای از سبک زندگی اسلامی، به علت قرار گرفتن شرایط زمانی زندگی آن حضرت در کانون زندگی ایرانیان، بیشتر مورد توجه است.  تا جایی که به تنوع الگوهای سبک زندگی دینی توجه شود و همچنین احیاگران دینی در دوره های معاصر برای تحقق سبک زندگی اسلامی بیشتر در مراکز سیاست گذاری فرهنگی توجه  و تلاش کنند.

  • نویسنده : زلیخا صفری راسته کناری