۱- باید از بازرس ویژه رئیس جمهوری‌ تشکر کرد که این موضوع را علنی کرد. این در حالی است که قبلا وزارت صمت این خبر را تکذیب کرده بود اما بازرس ویژه رئیس جمهوری به رغم همه فضاسازی های برخی مقامات دولت و مجلس واقعیت را گزارش داد. همچنین باید از خبرگزاری ایرنا هم تشکر کرد که سخنان بازرس ویژه ریاست جمهوری را منتشر کرد.

حجت‌الاسلام حسن درویشیان‌ بازرس ویژه رئیس جمهوری گفته است این موضوع را در گزارش محرمانه به رئیس جمهوری ارائه کرده است.
سوال اینجاست: اگر مقام مسوولی بر خلاف مقررات، یک گزارش از فساد مالی را محرمانه کرد و با این اقدام راه را برای اطلاع رسانی و مقابله با این فساد مالی بست راه حل چیست؟
امیدواریم گزارش هایی که اساسا نباید محرمانه باشند یعنی شامل موارد نظامی – امنیتی یا حساس نیستند محرمانه نشوند و منتشر شوند.

۲- قبل از استیضاح، سخنگوی بیمه مرکزی به دلیل گفتن جمله متفاوت درباره استیضاح برکنار شد. او با اشاره به طلب ۴ هزار میلیارد تومانی صنعت بیمه از خودروسازی گفته بود:‌ “صنعت بیمه باید درخواست استیضاح وزیر صمت را به خاطر بدهی خودروسازان مطرح کند”.
سوال اینجاست آیا بازرس ویژه رئیس جمهوری هم به دلیل اعلام صحت خبر برنامه واگذاری خودرو به نمایندگان مجلس برکنار می شود یا خیر؟ یا چون بعد از استیضاح و رای نیاوردن فاطمی امین وزیر صمت است مشکلی ندارد؟

۴-  احمد علیرضا بیگی نماینده تبریز خبر واگذاری رانتی خودرو به نمایندگان مجلس را افشا کرد. وزارت صنعت و هیات رئیسه مجلس و هیات نظارت بر نمایندگان همگی تکذیب کردند حالا اما مشخص شده این خبر صحت دارد. اعتبار این نهادها در مجلس و دولت (وزارت صمت) نزد افکار عمومی کاهش یافت. هیات نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس هم از این آزمون سربلند خارج نشد و مشخص شد در بررسی و تصمیم گیری و قضات دچار اشتباه شده است.

۵- وقتی موضوع اعطای رانتی خودرو به نمایندگان مجلس مطرح شد برخی مسوولان تحقیق و مبارزه با فساد به جای اینکه از این تلنگر استفاده کنند و به دنبال موشکافی اتفاقات و کشف فساد احتمالی باشند و بر برخورد با فاسدان متمرکز شوند بیشتر به دنبال اثبات این بودند که اتفاقی رخ نداده است.

۶- در این ماجرا رسانه ها کارنامه خوبی از خود به جای نگذاشتند. رسانه های زیرمجموعه نهادهای دولتی – حکومتی یا بخش عمومی موضع نهاد بالادستی را بیان کردند. این رسانه ها با نادیده گرفتن استقلال و بی طرفی از تلاش برای کشف واقعیت خودداری کردند.

رسانه های زیرمجموعه دولت تا قبل از برگزاری جلسه استیضاح به طور یکطرفه اصرار داشتند هیچ خودرویی به مجلس داده نشده است. بعد از استیضاح و حذف فاطمی امین وزیر صمت،‌  موضع خود را تغییر دادند و حالا اصرار و افشاگری که مجلسیان رانتی خودرو گرفته اند.

اصولا وقتی مجلس و دولت بر سر اختلافی، علیه یکدیگر دست به افشاگری می زنند اطلاعات منتشر نشده ای هم درباره یکدیگر منتشر می کنند. کافی است در این چند روزه سری به سخنان مقامات دولت و نمایندگان مجلس بزنید. این اتفاق خوبی برای شفافیت اطلاعات و اطلاع رسانی است و مردم و رسانه ها بابت این موضوع خوشحال می شوند و استفاده می کنند.

با این حال در خبررسانی صداوسیما دو  اتفاق خوب افتاد. اول اینکه در اطلاع رسانی دست به قضاوت نزدند و در این نزاع درباره واگذاری یا عدم واگذاری خودروی رانتی به مجلسی ها،‌ بی طرفی نسبی خود را حفظ کردند. صداوسیما در این داستان، آبروی خود را خرید و مثل ماجرا سرنگونی هواپیمای اوکراینی،‌ رسوایی به بار نیامد.

کار حرفه ای دیگر هم این بود که خبرنگاران صداوسیما از ۲۹۰ نماینده مجلس سوال کردند آیا خودرو گرفته اند یا نه … تا به این وسیله نمایندگان خودروگرفته مشخص شود. البته هنوز نتیجه این بررسی و سوال و جواب ها در صداوسیما اعلام نشده اما این اقدام با انتقاد شدید تعدادی از نمایندگان مجلس روبه رو شد. نمایندگانی که احتمالا فکر می کنند کار صداوسیما فقط انتشار سخنان آنان است نه به چالش کشیدن آنها.

یکی از شاهکارها هم مربوط به روزنامه همشهری (متعلق به شهرداری تهران / بخش عمومی ) بود‌ که با پول پرداختی مردم به شهرداری (عوارض)‌ اداره می شود. روزنامه قبل از استیضاح،‌ از قول خودش با تیتر بزرگ صفحه اول نوشت “دروغ شاسی بلند”.
حالا مشخص شد شاسی بلند دروغ نبود.

رسانه های بخش خصوصی هم به دلیل فضای سنگین ایجاد شده و فشار اعمال شده از سوی برخی جریان ها ترجیح دادند وارد ماجرا نشوند با درس گرفتن از دیگر خبرنگاران و رسانه ها، خود به تحقیق و بررسی نپردازند. این در حالی است که اگر خبرنگاران و رسانه های حرفه ای وارد می شدند به راحتی می توانستند جزئیات و واقعیت ها را کشف و منتشر کنند اما مثل اینکه ما واقعیت را دوست نداریم.

یعنی رسانه های زیرمجموعه دولت – حکومت – عمومی بازتاب دهنده نهاد بالادستی خود بودند و نه واقعیت. رسانه های خصوصی و حرفه ای هم سکوت کردند. این در حالی است که خبرنگاران رسانه های حرفه ای باید وارد ماجرا می شدند و با تحقیق و بررسی، جزئیات و واقعیت داستان را مشخص می کردند.

۷- حالا که مشخص شده برنامه واگذاری خودروی رانتی به نمایندگان مجلس واقعی بوده چرا اسامی نمایندگان شاسی بلند گرفته اعلام نمی شود. اگر تخلف شده و غیرقانونی است اعتراف کنند و جزئیات اعلام شود. اگر تخلفی نیست چرا شفاف اسم خود و خودرو و قیمت خریداری شده و سرنوشت خودرو را اعلام نمی کنند؟

۸- به نظر می رسد نیازمند یک هیات مستقل تحقیق یا انجام تحقیق از سوی خبرنگاران و رسانه های مستقل هستیم تا به این سوالات و ابهامات جواب داده شود.
– بازرس ویژه رئیس جمهوری چه زمانی درباره واگذاری رانتی خودرو به نمایندگان مجلس مطلع شد و این موضوع برای او قطعیت یافت؟ چه زمانی به رئیس جمهوری اطلاع داده شد؟ چرا همان زمان متن و محتوای آن اعلام نشد؟
– چرا گزارش بازرسی قبل از استیضاح منتشر نشد بلکه انتشار آن به بعد از جلسه استیضاح موکول شد؟

۹- داستان شاسی بلند نشان داد در کنار موضع مقامات و سازمان های مختلف از جمله دولت و مجلس و …، نیازمند طرف مستقل هستیم تا با بررسی جزئیات، به دور از منافع و مصلحت اندیشی یا سیاسی کاری، واقعیت را کشف و بیان کند. طرف مستقل یعنی رسانه و روزنامه نگار حرفه ای، یعنی نهادهای مدنی و سازمان های غیردولتی، یعنی انجمن ها و اتحادیه های صنفی،‌ یعنی چهره های موجه و معتبر و مستقل.

۱۰- داستان شاسی بلند برای هزارمین بار ثابت کرد مشکل کشور در اطلاع رسانی، عمیق است. از هواپیمای اوکراینی تا افزایش قیمت بنزین، از حوادث دی ۹۶ و آبان ۹۸ تا کرونا و واکسن، از گشت ارشاد و مهسا امینی تا حوادث پاییز ۱۴۰۱ ثابت کرد ما نیازمند اطلاع رسانی حرفه ای، شفاف و مستقل هستیم.