صفیر گیلان؛سردهنه های سنتی رودخانه ها در گیلان  که زمانی مهم ترین روش آبیاری زمین های کشاورزی بویژه اراضی شالیزاری بود ، در سال های اخیر به معضلی برای کشاورزان تبدیل شده است.

اختصاصی/صفیر گیلان؛کمبود آب را می توان شامل تنش آب، کم‌آبی و بحران آب دانست که این روزها و در فصل زراعی در بین کشاورزان گیلان و کاربران فضای مجازی به فراوانی استفاده می شود.

حال می خواهیم این تنش و کم آبی را در میادین شالیزاری شهرستان فومن در گیلان با یک گزارش رصد کنیم  و ببینیم که برای جبران کم آبی و کاهش تنش مدیران میدانی چه ساز و کاری را بیشتر استفاده می کنند و علت ها را بیشتر جستجو کنیم.

احداث سردهنه در ورودی نهرها، باعث تقسیم دقیق حق آبه ها و برداشت بهینه آب از رودخانه و در واقع کاهش و رفع مشکلات آبگیرهای سنتی می شود.

سردهنه های سنتی رودخانه ها در گیلان  که زمانی مهم ترین روش آبیاری زمین های کشاورزی بویژه اراضی شالیزاری بود ، در سال های اخیر به معضلی برای کشاورزان تبدیل شده است.

سردهنه های سنتی با چوب و کیسه های پر از خاک و گل درست می شود تا آب روخانه را پس از ایجاد یک مسیر انحرافی به کشتزار برساند اما امروز سردهنه ای که ما برای تهیه گزارش آنجا رفتیم آب پاکی را روی دستان پینه بسته کشاورز و مدیر ریخته و همه را به میدان اورده است.

 

خبرنگار صفیر گیلان از ساخت و ترمیم سردهنه گوراب پس فومن  به همت مردم و مسیولان نوشت : این سردهنه حدود ۷۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی روستا‌های بوئین، ،راسته کنار ،شالده و ازبر را زیر کشت دارد.

سر دهنه گوراپس قربانی برداشت غیر مجاز شن و ماسه

برداشت بی رویه و خارج از استاندار و عدم نظارت  از بستر رودخانه در این منطقه در طی سالها مهمترین  عامل تخریب  دشت ها و باعث چالش تخریب این سر دهنه بزرگ منطقه شده است.

در طی  سال‌های اخیر  که خودم در روستایم از نزدیک شاهد بودم شاهد برداشت بی رویه و بدون مقطع شن و ماسه …

و امروز آن برداشت و تخریب سر دهنه کشاورزی ، سر دهنه ای  از جمله پروژه هایی است که امروز پای مدیران استان  و شهرستان در آن باز است زیرا هنوز نتوانستند کار اساسی را انجام دهند و تخریب سر دهنه با هر سیلاب یک چالش است،چالش و نگرانی،نگرانی کشاورز،و من این نگرانی را می شنوم و می بینم.

کشاورز بوئینی گفت؛  با توجه به اینکه یک کیلومتر نهر را در بستر رودخانه داشتیم و در سال گذشته آبگذاری انجام شد و بعد از آن برداشت انجام گرفت افزود: بستر رودخانه به ویژه رودخانه های فعال  خانه رود هستند و نباید از این بستر برداشت می شد و امروز آن برداشت بدون کارشناسی بلای جان کشاورزان منطقه و مدیران شده که برای ترمیم نیازمند همت همگانی شدیم.

وی تصریح کرد؛ ما امروز برای اینکه آب را سوار رودخانه کشاورزی کنیم باید یک کیلومتر از کف رودخانه بالا بیام تا جایی که آب فعال است و این تاسیسات خاکی است و مقاومت آن کم است.

کاهش ارتفاع ۹ متری سردهنه از بستر رودخانه نیازمند مصالح

کارشناس رشته کشاورزی اهل روستای هم جوار در گفتگو با ما  میانگین ارتفاع از این بستر رودخانه ای را بین ۶ تا ۹ متر تخمین زد و گفت: امروز بستر رودخانه افت پیدا کرده و  سردهنه ای که کشاورز با گل و لای می بست تا یک شاخه به راسته کنار و شاخه دیگه به طرف بوئین برود  به علت ارتفاع ۹ متری و فشار اب امروز دوام ندارد .

وی با اشاره به اینکه با توجه به فصل زراعی و با حضور مدیران استانی و فرماندار میدانی که همیشه در کنار مردم و ما هستند ما یک سازه گلی ساختیم  و در واقع ما خاک و شن را دپو کردیم تا توانستیم یک دیواره ۹ متری گلی بسازیم.

وی افزود: آیا می توان آب را به این مجرا با این سازه سوار کرد که دوباره تخریب نشود کاری که ما در چندین مرحله داشتیم و با بارندگی و سیلاب از بالا دست دوباره بازوها تخریب و سردهنه تخریب شده است.

 

کارشناس کشاورزی متذکر شد : در نظر داشته باشیم که در کنار مشکلات در بحث سنتی آبخور ها شرایط همه آماده و رودخانه استیبل(محکم،پایدار،پابرجا،ثابت…) باشد ولی سنتی آبخورها نیاز به بارندگی در حوزه کوهستانی را دارند و وقتی بارندگی را داشتیم باید سیلاب را و تخریب را در سر دهنه ها هم یک امر طبیعی بدانیم.

وی افزود؛ مشکل سر دهنه گوراپس  نبود مصالح و از جمله مصالح شن و ماسه رودخانه ای است که امروز با همت کشاورزان منطقه که هر لحظه و همه جا در کنار هم هستند و دهیاران عزیز روستاها ما مشکل مصالح را با روش ابتکاری و استفاده از سازه کانال که ترک خورده و یا لب پریده بودند با جرثقیل حمل کردیم و با بیل مشکل در حال رفع شدن استو به دستور فرماندار که مرد میدان هستند مشکل در حال رفع شدن است

گفتنی است امروز  سر دهنه کشاورزی  بخاطر سوء مدیریت در گذشته بخاطر برداشت چرخ  بیل ،لودر  جرثقیل و ..از طرف شهرداری فومن و ماسوله در آن باز است که هیچ جا این اتفاق نیافتاده و همچنین از سنگ بالای وزن یک تن که با بنز مایلر این سنگ که هر کدام به اندازه یک ۲۰۶ است برای سر دهنه گوراپس حمل شد زیرا این سر دهنه دیگر با کاه و کلش و گونی کاری که در گذشته کشاورزان انجام میدادند قابل بستن نبود .

 

کشاورز بوئینی گفت: ما در شهرستان  سر دهنه زیادی داریم ولی هیچ سر دهنه ای به اندازه سر دهنه گوراپس با این حجم عملیاتی نبوده و  ما لحظه ای از این سر دهنه دست نکشید و حتی ما بخاطر این سر دهنه به آب منطقه و استانداری و هر جا نیاز بود قبل از شروع فصل زراعی رفتیم و   و امروز جمعه علارغم بارش باران  مردم منطقه  کنار هم هستیم تا شاید آب را برای کشاورزان پایین دست جاری کنیم و دغدغه ها کم شود و از فرماندار و دهیاران نیز ممنون هستیم.

در روایت گزارش از این سر دهنه  آنچه دیدیم جای دارد  تقدیر ویژه از کشاورزان منطقه از جوانانی که خاک در گونی ها ریختند و جوانترها  که گونی ها را کشیدند و سن و سال داران و پیشکسوتان با سوزن جوالدوز دوز و نخ سر گونی ها را دوختند تشکر نمود و باید بگویم: اینجا یک کار جهادی و گروهی اتفاق افتاده و کسی به فکر   پاداش و ترفیع نیست و اینجا همه چیز نشانه پای میدان بودن است

امروز کشاورزان روستاهای هم جوار ما برای اینکه این سر دهنه برای ابیاری ۷۰۰هکتار اراصی شالیزار پابر جا بماند همراه فرماندار و مدیران و آب سواران همه ی راهها را هم پای هم رفتند و می روند تا شاید شالیزار ها تا فصل خوشه دهی سیراب بمانند.

امروز نا امنی در حوزه آب کشاورزی منطقه  و روستاهای مرا مجاب کرد که  باید به عنوان یک  رسانه موضوع را  رسانه‌ای‌ کنم  و من بعنوان یک روستا زاده و کشاورز نگران هستم نگران شالیزارم نگران مردم روستایم و  و آنجا که در نشست به استاندار گیلان این سر دهنه ها را در زمستان ۱۴۰۰ تلنگر زدم و جواب قانع کننده نگرفتم و امروز استاندار گیلان درد زنان و مردان روستایم را نمی داند کشاورز همه هم و غمش آب است و دیگر هیچ!! …..  .

برخی ها باید بدانند که نباید از بستر رودخانه برداشت شود و باید مصالح موجود در رودخانه  برای ترمیم  خود رودخانه و پل هایی که روی رودخانه سوار هستند و سردهنه کشاورزی استفاده شود و امروز برای سر دهنه گوراپس در رودخانه مصالح نیست ومدیران و فرماندار و نماینده ما مجبورند مصالح را با هزینه از بیرون بیاورندو اینجا باید حین انجام کار حرمت ها حفظ شود و توهین به کسی نشود. و ما نیز واقعیت را می گویم

مقاوم سازی سر دهنه ۷۰۰ هکتاری شالیزاری فومن در انتظار اعتبارات

فرماندار فومن در پاسخ به خبرنگار صفیر گیلان در خصوص مشکلات آب زراعی سال جاری و اسلاح و ترمیم سر دهنه ها و لایروبی نهرها گفت: با توجه به کمبود منابع آبی از دهیاران، اعضای شورا‌های روستا و مردم خواستارم تا با مدیریت بهینه مصرف آب کشاورزی و کمک به اصلاح و پاکسازی شبکه‌های آبیاری تلاش مضاعفی داشته باشند تا از میزان خسارت‌های احتمالی کاسته شود.

موسی فکور یکی از مناطق پر چالش در حوزه تامین آب کشاورزی روستایی سر دهنه گوراپس را با حجم ابیاری ۷۰۰ هکتاری مطرح نمود و گفت: ما حدود دو ماه است در این سر دهنه  کار کردیم و بازو سازی انجام شد که بر اثر بارندگی و سیلاب دوباره تخریب شد.
 فرماندار فومن با بیان اینکه آب باید از مجاری رودخانه به نهر برود افزود: اختلاف ارتفاع زیاد نهر آب با رودخانه بزرگترین چالش این سر دهنه است.
 وی افزود: ما با اعتبار ۵۰۰ میلیون تومان توانستیم تا حدودی با آوردن سنگ کوهی بزرگ از مناطق رودبار و شن و ماسه کاهش سطح ارتفاع را اجراییی کنیم که در بارندگی اخیر دوباره این ر دهنه تخریب شد.
 فکور با اشاره به اینکه ما مجبور شدیم از روش های سنتی ترمیم سر دهنه را انجام که این روش هم جابگو نبوده و تمام ماشین الات راهداری و شهرداری پای کار بوده و علارغم اینکه دو مرحله اب رسانی شالیزارهای روستاهای تابعه انجام شده ولی هنوز به مرحله اطمینان نرسیدیم.
فرماندار فومن با اشاره به اینکه امروز مردم روستاهایی که از این سر دهنه شالیزار هایشان آبخور است آب دارند ولی ممکنه است هر لحظه با قدرت آب و عدم استحکام دیواره این سر دهنه تخریب شود.
 فکور به غفلت گذشته مدیران را در برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر های حاشیه این سر دهنه اشاره و افزود: زمانی بستر رودخانه با این سر دهنه برابر بود و کشاورزان با چند گونی گلا و شاخ و برگ درختان سر دهنه را می بستند ولی امروز ارتفاع بالا این تخریب را رقم می زند .
 ایشان عدم وجود مصالح در رودخانه را برای ترمیم سر دهنه متذکر شد و گفت: انقدر در بستر این رودخانه و در حاشیه این سر دهنه برداشت عمیق بوده که امروز رودخانه به گل نشسته و بخاطر همین بازوی سر دهنه مقاومت لازم را ندارد و باید مصالح تامین شود.
 فرماندار فومن تاکید کرد؛ بنده به شخصه در اکثر روزها به این سر دهنه با همراهی بخشدار و دهیاران رفته و به دهیاران تاکید کردم تا هر گونه کم آبی یا مشکلات آبی را اطلاع رسانی کنند تا کار انجام شود .
 وی تاکید کرد؛ روز جمعه است و  من در این سر دهنه  در کنار کشاورزان هستم و بارندگی ها جلوی کار را گرفته و حجم آب سر دهنه زیاد است.

شهرستان فومن در ۲۵ کیلومتری غرب مرکز استان گیلان  قرار گرفته و ۱۳ هزار و ۸۷۰ هکتار اراضی شالیزار دارد.

  • نویسنده : تنش آبی که مسئولان را همراه کشاورزان به میدان اورد/تنظیم؛زلیخا صفری راسته کناری