دکتر محمدحسن صابر مشاور انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور:

رشد کیفی شرکت‎های دانش بنیان نیازهای صنعت نفت را برطرف می‎کند

دکتر صابر مشاور انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور معتقد است رشد صرفاً کمی شرکت‎های دانش بنیان هیچ کمکی به صنعت نفت نخواهد کرد و آنچه به برطرف شدن نیازهای صنعت نفت و حرکت به سمت نوآوری و فناوری کمک می‎کند رشد کیفی است.

در ادامه این پنل تخصصی دکتر محمدحسن صابر مشاور انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور در حوزه توسعه و فناوری گزارش خود در خصوص انقلاب صنعتی چهارم و ضرورت توسعه کارآفرینی فناورانه در صنعت پالایش نفت را ارائه کرد.

دکتر صابر با اشاره به اینکه کشور ایران رتبه اول را در بسیاری از منابع دارد گفت: علی‎رغم داشتن رتبه اول در بسیاری از منابع، رتبه اول ظرفیت‎های استفاده نشده را در بسیاری از حوزه‌ها داریم. وی افزود: متاسفانه سهم ما از اقتصاد جهانی زیر نیم درصد است و این سهم به جای افزایش رو به کاهش است. همزمان با اینکه GDP ایران باید افزایش پیدا کند GDP جهان نیز در به شدت در حال رشد است. وی افزود: ما اخیراً وارد نسل چهارم انقلاب صنعتی شده‎ایم. هوش مصنوعی، اینترنت، بیگ دیتا، رباتیک و … از مولفه‌های نسل چهارم انقلاب صنعتی به شمار می‎روند. در این بین ما باید بررسی کنیم که از کدام یک از این مولفه‌ها در صنعت نفت و صنعت پالایش استفاده می‌کنیم.

دکتر صابر با اشاره به اینکه متاسفانه در این شرایط سهم ایران از اقتصاد جهانی بسیار ناچیز است گفت در چنین شرایطی باید به فناوری و نوآوری توجه ویژه داشته باشیم.

مشاور انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور با اشاره به عوامل اصلی کسب مزیت‌های رقابتی در پالایشگاههای کشور گفت: ضریب پیچیدگی یکی از مولفه‌های اصلی در مزیت رقابتی در عرصه پالایشگاههای کشور به شمار می‌رود. ضریب پیچیدگی به ما نشان می‎دهد که پالایشگاههای ما چقدر به سمت فراورده سبک به منظور ارزش افزوده بیشتر در تولید فراورده پیش می‌رود. متاسفانه ضریب پیچیدگی ما نه تنها از سطح پالایشگاههای کشورهای جهان بلکه از پالایشگاههای کشورهای همسایه هم عقب‎تر است. ضریب پیچیدگی پالایشگاههای ما بین ۵ تا ۶ است که باید افزایش یابد.

دکتر صابر تولید نفت کوره در پالایشگاههای ایران را بسیار بالا دانست و گفت: تولید نفت کوره در ایران در مقایسه با سایر کشورها زیاد است.

وی در ادامه به افزایش خودروهای برقی و استفاده از انرژی تجدیدپذیر اشاره کرد و گفت: از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ تولید و استفاده از خودروی برقی شیب افزایشی زیادی در سطح جهان داشته و کشور ایران در این عرصه هم عقب است.

دکتر صابر در ادامه گزارش خود نقش شرکت‌های دانش بنیان را در نسل چهارم انقلاب صنعتی بسیار مهم دانست و گفت: برای اینکه بتوانیم به سمت نوآوری حرکت کنیم استفاده از محصولات دانش بنیان نقش مهمی دارد. همچنین شرکت‌های دانش بنیان نقش مهمی در تبدیل نوآوری به فناوری دارند.

وی تاکید کرد: به اعتقاد من صنعت نفت لوکوموتیو اقتصاد کشور است و فناوری‌های استفاده شده در صنعت نفت پیچیده است.

این فعال صنعت نفت کشور تحقیق و توسعه در صنعت نفت را یک رکن اصلی این صنعت دانست و گفت: شرکت‌های دانش بنیان باید در بخش R&D تمرکز زیادی داشته باشند اما شرکت‌های دانش بنیان نمی‌توانند هزینه زیادی در این بخش انجام دهند. ما از یک طرف از شرکت‌های دانش بنیان توقع و انتظار داریم که در بخش R&D سرمایه‌گذاری زیادی کنند اما از طرفی آنها مشکل مالی دارند و حتی در حوزه نیروی انسانی هم مشکل دارند. در حال حاضر عمده هزینه R&D در آمریکا توسط صنعت انجام می‎شود و در ایران نیز باید در این حوزه شرکت‌های دانش بنیان حمایت شوند.

دکتر صابر در خصوص افزایش تعداد شرکت‎های دانش بنیان در کشور گفت: رشد کمی و افزایش تعداد شرکت‎های دانش بنیان در کشور خوب است اما چیزی که به درد صنعت نفت می‌خورد رشد کیفی است.

وی هم افزایی بین شرکت‎های دانش بنیان را ضروری دانست و گفت: چه خوب است شرکت‎های دانش بنیان تعاملات و هم افزایی بیشتری با هم داشته باشند.

وی در بخش پایانی گزارش خود تاکید کرد که نوآوری در نسل چهارم انقلاب صنعتی بسیار مهم است و شرکت‎های دانش بنیان جدا از رقابتی که با هم دارند باید با هم و در کنار هم فعالیت کنند.

دکتر صابر افزود: با توجه به روندهای فناوری پیشنهاد می‎کنم که شرکت‎های دانش بنیان توانمند را به کار بگیریم و صنعت نفت و پالایشگاههای کشور به سراغ شرکت‎های دانش بنیان بروند. لازم است نیاز از سوی صنعت تعریف شود و شرکت‎های دانش بنیان در آن راستا قدم بردارند و حرکت کنند. ما یک مجموعه به نام مجموعه نوآوری صنعت پالایش نفت که متشکل از پالایشگاههای کشور هستند تشکیل داده‎ایم و این باعث می‌شود که ریسک و عدم قطعیت حتی در تامین منابع مالی برطرف شود. از طرفی شرکت‎های دانش بنیان هم باید بدانند که به تنهایی نمی‎توانند وارد این کلان فناوری‌ها شوند و لازم است یک یکپارچگی بین آنها ایجاد شود.

با این رویکرد امیدوار هستیم بتوانیم به آن فناوری‌های اصلی و مورد نیاز صنعت نفت کشور دست پیدا کنیم.

جواد علی‌پور کارشناس ارشد توسعه بازار پارک فناوری پردیس:

افزایش هزینه تحقیق و توسعه اولین اقدام برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در صنعت پالایش است

جواد علی‌پور کارشناس ارشد توسعه بازار پارک فناوری پردیس نیز به نقش اقتصاد دانش‌بنیان در صنعت پالایش اشاره کرد و گفت: گذر از خام‌فروشی و ارائه محصولات با ارزش افزوه بالا از اصلی‌‌ترین دغدغه کشور در صنعت پالایش نفت کشور است. برای ایجاد این مهم باید در ابعاد مختلف در صنعت پالایش جریان فناوری و نوآوری ظهور پیدا کند. به عبارتی در صنعت پالایش نیاز به اقتصاد دانش‌بنیان وجود دارد که تولید کالا مبتنی بر فناوری داخلی، عدم تکیه بر نیروی کار ارزان قیمت، به‌کارگیری شرکت‌های دانش‌بنیان، انطاف‌پذیری در تحولات فناوری و توسعه صنعت بر پایه فناوری داخلی از مهمترین مولفه‌های آن به شمار می‌رود.

کارشناس ارشد توسعه بازار پارک فناوری پردیس مهم‌ترین رویکرد اقتصاد دانش‌بنیان در صنعت پالایش نفت کشور را تکمیل زنجیره ارزش صنعت پالایش، جبران کمبود محصولات مورد نیاز صنایع پایین‌دستی، تنوع محصولات قابل عرضه در داخل و خارج از کشور، کاهش واردات محصولات و تجهیزات مورد نیاز کشور و صادرات محصولات نهایی به جای صادرات محصولات پایه در صنعت پتروشیمی ذکر کرد. وی افزود: برای اجرایی کردن اقتصاد دانش‌بنیان در صنعت پالایش نفت با تکیه بر توسعه زنجیره ارزش می‌بایست رویکردهای زیر تقویت شود:

– ایجاد و توسعه کنسرسیوم‌های دانش‌بنیان در صنعت پالایش نفت

– ایجاد هلدینگ‌های نوآوری وابسته به بنگاه‌های اقتصادی با هدف تعریف زنجیره‌های نوآوری صنعت پالایش

– ایجاد زیست بوم تخصصی صنعت پالایش

– استفاده حداکثری از نهاد و سازمان‌های مربوطه به عنوان بازیگران زیست بوم صنعت پالایش

علی‌پور در ادامه اظهار داشت: اولین اقدام برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در صنعت پالایش افزایش هزینه تحقیق و توسعه می‌باشد تا بتوان در تعریف زنجیره‌های نوآوری، فعالیت موثر انجام داد. با تعریف زنجیره‌های نوآوری، بهترین رکن اجرا، زنجیره پارک‌های فناوری می‌باشند که ماموریت اصلی آن‌‌ها تجاری‌سازی فناوری‌های مرتبط در زنجیره می‌باشد.

آرمان‌فر مدیرعامل شرکت پالایش نفت تهران:

تنها راه نجات پالایشگاهها حرکت به سمت پتروپالایشی شدن است

نقش اقتصاد دانش بنیان در آینده‌پژوهی صنایع پالایشی کشور عنوان گزارشی بود که در این پنل از سوی حامد آرمان‌فر مدیر عامل شرکت پالایش نفت تهران ارائه شد. آرمان‌فر در بخشی از ارائه گزارش خود با اشاره به مفهوم اقتصاد دانش‌بنیان گفت: اقتصاد دانش بنیان منجر به اقتصاد مقاومتی خواهد شد. وی به عوامل موثر بر ضرورت آینده‌پژوهی در صنعت پالایش اشاره کرد و گفت: الزامات زیست‌محیطی، تغییر در بازار محصولات، بحران جهانی آب و انرژی، کاهش هزینه‌ها و استفاده از تکنولوژی های نوین از عوامل موثر بر ضرورت آینده‌پژوهی در صنعت پالایش کشور است.

مدیرعامل شرکت پالایش نفت تهران با اشاره به اینکه مصرف بنزین در کشور آینده پالایشگاه‌ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد گفت: سال ۲۰۲۵ اوج تولید و استفاده خودروهای بنزینی در جهان خواهد بود و سال ۲۰۲۶ تولید خودروهای بنزینی در جهان کاهش خواهد یافت و این مهم زنگ خطر را برای پالایشگاه‌ها به صدا درخواهد آورد.

آرمان‌فر در خصوص مصرف بنزین در کشور و روند آن گفت: روند مصرف بنزین در ایران از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۱۸ یک روند افزایشی بوده است.

وی تاکید کرد: تنها راه نجات پالایشگاهها حرکت به سمت پتروپالایشی شدن است. سرنوشت پالایشگاه‌های جهان در آینده به پتروشیمی گره خواهد خورد.

مدیرعامل شرکت پالایش نفت تهران با اشاره به سند ۱۴۰۴ صنعت پالایش کشور، افزود: دستیابی به جایگاه اول منطقه به لحاظ ظرفیت پالایشی به منظور ایجاد بالاترین ارزش افزوده از منابع هیدروکربوری، تنوع بخشی به سبد محصولات، اصلاح برخی محصولات بر اساس استاندارد روز جهانی و تامین واحدهای پتروشیمی با هدف تکمیل زنجیره ارزش محصولات از جمله اهداف این سند هستند.

آرمان‌فر مهم‌ترین مسائل پیش‌روی صنایع پالایشی کشور در سال‌های آینده را عدم تناسب عرضه و تقاضای خوراک و فرآورده، ارتقاء استانداردهای آلایندگی، ظرفیت و پیچیدگی پالایشگاه، بحران جهانی آب و انرژی‌ و حاشیه سود پالایشگاه‌ها ذکر کرد.

وی طراحی و ساخت تجهیزات استراتژیک صنعت پالایش نفت، تولید صنعتی کاتالیست‌های مصرفی در فرایندهای پالایشی مانند ایزومریزاسیون، تولید مواد شیمیایی مهم و ضروری فرایندهای پالایشی، اصلاح فرآیندهای ناسازگار با محیط زیست و تبدیل آنها به فرآیندهای پاک، استقاده از فناوری نانو و حرکت به سمت تولید و بومی‌سازی لیسانس و دانش فرآیندهای پالایشی را شش نقش مهم شرکت‌های دانش‌بنیان در تامین نیازهای صنایع پالایش کشور برشمرد.

آرمان‌فر در بخش دیگری از سخنانش نقش صنایع پالایشی در حمایت از شرکت‌های دانش بنیان را «پذیرش ریسک استفاده از محصولات دانش بنیان»، «ایجاد بسترهای حقوقی و تسهیلات در شکل‌گیری ارتباطات» و «مشارکت در سرمایه‌گذاری و ایجاد بستر حمایتی تا رسیدن به محصول تجاری» ذکر کرد.

وی در مورد حمایت از شرکت‌های دانش بنیان گفت: شرکت‌های پالایشی باید در دو مرحله به کمک شرکت‌های دانش بنیان بشتابند. یکی در مرحله تحقیق و دیگری در مراحلی که نیاز به حمایت مالی دارند.

این مدیر نفتی کشور که در حال حاضر مسئولیت یکی از پالایشگاههای مهم کشور را بر عهده دارد در خصوص تعاملات پالایشگاهها در ایران نیز گفت: خوشبختانه پالایشگاههای ایران تعامل و همکاری نزدیکی با هم دارند و هر جا نیاز باشد این تعامل و همکاری شکل می‎گیرد.

لاله ملک‌نیا مدیرکل ارتباط با صنعت دانشگاه آزاد اسلامی:

آماده همکاری با صنعت نفت کشور هستیم

در بخش پایانی این پنل تخصصی مهندس ناصر عاشوری از حاضرین در جلسه خواست که در صورت نیاز مسائل مورد نظر و مرتبط با بحث پنل را مطرح کنند که لاله ملک‌نیا مدیرکل ارتباط با صنعت دانشگاه آزاد اسلامی پشت تریبون قرار گرفت. مدیرکل ارتباط با صنعت دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به بخشی از ظرفیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی از شرکت‌های پالایشی کشور خواست که از این ظرفیت استفاده کنند. وی در این خصوص گفت: در حال حاضر دانشگاه آزاد اسلامی دارای ۷ هزار خدمات آزمایشگاهی و ۳۰۰ مرکز تحقیقاتی است که تعدادی از مراکز تحقیقاتی به صورت تخصصی در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی فعالیت دارند. ملک‌نیا یکی از مزیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی را حضور در تمام نقاط کشور به ویژه استان‌های نفت خیز دانست و گفت: ما این آمادگی را داریم که در هر حوزه‌ای که نیاز باشد به صنعت نفت کشور کمک کنیم.

در پایان این پنل تخصصی مهندس ناصر عاشوری دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت کشور ضمن تقدیر از حاضران در جلسه اظهار امیدواری کرد که با تلاش و همکاری شرکت‌های دانش بنیان و حمایت شرکت‌های پالایشی از این شرکت‌ها صنعت نفت کشور بدون وابستگی به خارج از کشور بتواند به حرکت خود ادامه دهد و نقش موثری در پیشرفت و توسعه همه جانبه کشور داشته باشد.