اختصاصی/صفیر گیلان؛وضعیت کتاب خوانی در استان سر سبز گیلان با داشتن مردمانی با فرهنگ و اداب و رسوم و پیشینه علمی طبق بر آوردهای  کشوری چندان مطلوب نیست و آمارهای ضدو نقیض در این زمینه وجود دارد.

امروز اگر چه آمار درست و رسمی از میزان سرانه مطالعه در کشور و به تبعیت از آن در استان و شهرستانها  در دست نداریم و تنها در سال ۸۱ که مرکز پژوهش های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۲۸ استان را بررسی کرد و اعلام کرد سرانه مطالعه ایرانی ها ۷ دقیقه در روز است، حال با همین ۷ دقیقه آمار رسمی کشور و سرانه مطالعه در گیلان ۵ دقیقه به کتابخانه ای در شهرستان فومن می رویم  .

کتابخانه فومن واقع در ساختمان اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فومن، سال‌هاست که تقریبا به دور از مرکز شهر فومن بدون مشتری و کتابخوان روزگار می‌گذراند، وقتی وارد کتابخانه می‌شوید در بیشتر اوقات، به جز کادر اداری کتابخانه که به ۳ نفری می رسند  کسی را نمی‌بینید.

وقتی درب سالن های مطالعه که برای آقایان و خانمها تداعی شده را باز می کنی صندلی‌ها بدون کتابخوان و میز‌های بدون کتاب بی‌تحرکی کتابخانه فومن را صد چندان می کند و تو مجبوری فقط سری تکان بدهی و درب را ببندی و  از این همه بی انگیزگی در حوزه کتاب و کتابخوانی  به حال خود و هم نوعان خود آهی تند از ته دل بکشی و سالن را ترک کنی چرا که علارغم وجود کتابهای متعدد در زمینه های علمی،فرهنگی ،دینی و مذهبی،اجتماعی،دانشگاهی،کودک و نوجوان و …… این مجموعه خالی از خوانند است .

شاید یکی از دلایل سردی و خاموشی در  کتابخانه فومن استقرار در مکانی دور از دسترس شهروندان و قرار گرفتن آن در طبقه سوم و همچنین رویت نکردن کتاب توسط رهگذران است که باعث می‌شود افراد نتوانند به راحتی از آن استفاده کنند.

فضای ناکافی و استیجاری ساختمان کتابخانه باعث شده تا مسئولان  نتوانند برای قسمت‌های مختلف برنامه ریزی بهتری داشته باشند.

خانم فاطمه دقتکار که کمتر از یک ماه است مسئولیت کتابخانه عمومی شهرستان فومن این نهاد بزرگ فرهنگی را گرفتند در گفتگو با ما می گوید سالهاست در این کتابخانه حضور داشتم و همیشه تلاش کردیم در کنار مسئولان قبلی انگیزه ای را در افراد به ویژه جوانان و نوجوانان برای حضور در کتابخانه و مطالعه فراهم کنیم ولی احساس می کنم تا امروز نتوانستیم در این حوزه موفق باشیم و شهرستان فومن از میان ۱۶ شهرستان گیلان در سرانه مطالعه در جایگاه شانزدهم قرار دارد که جای تاسف است.

وی می گوید در گذشته  وقتی از کتاب و کتابخوانی صحبت می‌کردیم، مشخص بود از چه چیزی صحبت می‌کنیم اما امروز این پرسش، پاسخ شفافی نداردو علت هم – هم‌چنانکه همه می‌دانیم – تغییر ابزارهاست.

رئیس اداره کتابخانه های عمومی شهرستان فومن کتاب را در گذشته خواندن کلمات مکتوبی خواند و گفت: کلماتی که روی کاغذ گردآمده بود و با ابزار صحافی به بند کشیده شده بودند و هر کتابی ابتدایی داشت و انتهایی و جمله و بند و بخش و فهرست و شماره صفحه، همگی کمک می‌کردند تا مطلب یا نکته‌ای از ذهن نویسنده به ذهن خواننده منتقل شود که امروز این فضا دیگر وجود ندارد.

دقت کار  می گوید اکنون که ساعت‌ها وقت ما در شبکه های اجتماعی، در اینستاگرام و تلگرام و توییتر، در وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌ها می‌گذرد، نه می‌توانیم به سادگی ادعا کنیم که کتاب می‌خوانیم، نه می‌توانیم بپذیریم که آنچه می‌کنیم، مطالعه نیست.

وی با تاکید بر شناسایی گروه هدف ادامه داد: برای حصول به نتیجه درست با ذائقه شناسی باید برای افراد و گروه های هدف برنامه های متفاوتی داشته باشیم و با ایجاد انگیزه افراد را به سمت کتابخوانی سوق دهیم.

وی افزود:کتابخوانی ابزار معرفت آموزی است و بهره برداری از فواید ومزیت های این محیط فرهنگی جز با حضور در فضای کتابخانه مسیر نیست.

وی با بیان اینکه کتاب خوانی یک امر اکتسابی است که باید به یک باور عمومی برای کودکان تبدیل شود، گفت: تمامی دستگاه های اجرایی به ویژه فرهنگی و آموزش و پرورش باید در این زمینه گام بردارند.

با بیان اینکه سرمایه گذاری در حوزه کتاب در کاهش آسیب های اجتماعی و بزه ها نقش اساسی دارد، افزود: تمامی مسئولان باید با نگاه فرهنگی به حوزه ترویج فرهنگ نگاه داشته باشند.

دقت کار با اشاره به اینکه نبایدکتاب و کتابخوانی را سیاسی کنیم گفت: متاسفانه یکی از مشکلات پیش روی ما در شهرستان فومن نگاه سیاسی به تمام حوزه هاست و این توان و رقبت کار را از مسئولان گرفته است.

رئیس کتابخانه های عمومی شهرستان فومن در پایان با اشاره به اینکه بسیاری از کتابها را باید مثل آب، جرعه جرعه نوشید تا اثر آن مشخص و محسوس باشد،تاکید کرد؛ خود را به خواندن کتابهای دیجیتال عادت ندهیم و تلاش کنیم تا با لمس کردن برگه های کاغذ، خط کشیدن زیر نوشته ها، دیدن نشانه میانه کتاب که مشخص میکند بخشی از کتاب خوانده شده، باز شدن شیرازه کتاب و جدا شدن برگه های آن (ناشی از بارها مرور یک کتاب)، همه و همه  که میتوانند احساس خوب ایجاد کنند احساسی که ما را به خواندن کتابهای بیشتر ترغیب میکند عادت دهیم.…

دقت کار  همیار و همراه کتاب می گوید نقش نهادهای متولی در ترویج کتابخوانی بسیار پررنگ  است و هر نهاد با توجه به حوزه کاری خود باید در ترویج کتابخوانی نهایت تلاش خود را به کار گیرد به عنوان مثال آموزش و پرورش باید زمان طلایی مطالعه برای دانش آموزان تعریف و قبل از ۱۸ سالگی فرهنگ مطالعه را در دانش آموزان نهادینه سازد.

گفتنی است؛کتابخانه عمومی شهرستان فومن با داشتن ۸۰۰ عضو فعال و ۲۵ هزار نسخه کتاب در تلاش است تا با افزایش عضو که امسال هم مثل سالهای گذشته به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی عضو گیری رایگان داشت و نزدیک به ۲۰۰ نفر را رایگان در سیستم کتابخانه ثبت کرد فرهنگ کتابخوانی را ترویج دهد.

تهیه گزارش//زلیخا صفری راسته کناری